اقتصاد در قرآن 7/7/86

یکی از فرازهای درخشان قرآن کریم ، تاکید بر لزوم اهتمام انسان ها به تزکیه نفس است . و چنان اهمیت دارد که یکی از اهداف مهم در بعثت انبیا است ." او کسی است که در میان جمعیت درس نخوانده ، رسولی از خودشان برانگیخته که آیاتش را برآنها می خواند و آنها را تزکیه می کند و به آنان ، کتاب ( قرآن ) و حکمت می آموزد و مسلما پیش از آن در گمراهی آشکار بودند . " جمعه 2
هدف مهم تطهیر و تزکیه در مفاهیم اقتصادی مطرح شده در قرآن با جدیت تعقیب می شود . قرآن کریم از جامعه مطلوب به " حیات طیبه " تعبیر می کند ، یعنی زندگی پاکیزه ای که افراد آن پاک و صالح اند . این افراد ، اگرچه از لذایذ مشروع و رفاه نسبی برخودارند ، جامعه ای سرشار از لذت های معنوی و روحی دارند .
ضوابط ف سفارش ها و دستور العمل ها به گونه ای طراحی شده است که همزمان با رشد اقتصادی ، اخلاق در جامعه رشد می یابد تا افراد در مسیر تکامل قدم بردارند . قرآن برای تشویق به تولید ، انسان را دعوت می کند که به دنبال " ابتغاء از فضل الهی " باشد . وقتی تصرف در نعمتهای الهی سفارش می کند ، به دنبال ان به رعایت تقوا نیز می خواند . به عبارت دیگر ، تصرف در نعمتهای خداوند را به تقوا مشروط می سازد . " و از نعمتهای حلال و پاکیزه ای که خداوند به شما روزی داده است . بخورید و از ( مخالفت ) خداوندی که به او ایمان دارید ، بپرهیزد . " مائده 3
قرآن ، در تولید ومصرف انسان را به رعایت بعضی ارزشها سفارش می کند که تطهیر و تزکیه را به دنبال دارد . توحید افعالی در تولید به انسان می آموزد که او خلیفه الله است و در جایگاهی قرار دارد که کار خداوند با دستان او انجام می گیرد . اگر او در پی جامعه الهی و حیات طیبه باشد ، برای جریان قدرت خداوند با دست انسان و ایجاد جامعه قدرتمند ، منزه و توانا از نظر اقتصادی ، اخلاقی و فرهنگی ، علمی ، طبیعی است که باید ذره های وجود خویش را الهی کند تا وقتی که خداوند اراده کند ، برکات خود را نازل نماید و کشور را آباد سازد این آبادی با دستان او صورت پذیرد . " آیا هیچ درباره آن چه کشت می کنید اندیشیده اید ؟ آیا شما آن را می رویانید یا ما می رویانیم . " واقعه 273
در مصرف نیز به رعایت ارزش ها و توجه به خالق ، تاکید ویژه ای شده است . قرآن کریم پی در پی تذکر می دهد که به این نعمت ها توجه کنید ، ببینید بر سر سفره روزی چه کسی نشسته اید ، شکر نعمت او گویید و تقوای الهی را پیشه کنید .
ابزارهای تعدیل ثروت ودرآمد نیز به گونه ای تنظیم شده است که به طور همزمان ، رشد مالی و اخلاقی را برای فرد و جامعه به دنبال داشته باشد . با فضیلت ترین فقیران را به انفاق ، الویت دارند ، کسانی می داند که کرامت انسانی را حفظ کرده ، به درجه ای از عفاف و صبر رسیده باشند . " از شدت خویشتنداری، افراد ناآگاه آنها را بینیاز می پندارند ، اما آنها را از چهره هایشان می شناسی و هرگز با اصرار چیزی از مردم نمی خواهند . " واقعه 3-64
همراه با قرار دادن حق برای فقرا در اموال ثروتمندان به نبی اکرم ( ص) دستور می دهد . " از اموال آنها صدقه ای ( به صورت زکات ) بگیر تا به وسیله آن ، را پاک سازی و پرورش دهی و به ( هنگام گرفتن زکات ) به آنها دعا کن ، که دعای تو ، مایه آرامش آنها است و خداوند شنوا و داناست . " توبه 103
قرآن کریم با تشریح انفاق ، افزون بر زدودن فقر از چهره جامعه ، ثروتمند را نیز از شدت نیاز به ثروت ، بی نیاز و از گرفتاری های ناشی از عشق به مال و حب دنیا نجات می دهد . تعدیل حب مال و عشق به دنیا در درون انسان و به اصطلاح تطهیر و تزکیه صاحبان ثروت ، کمتر از زدودن فقر نیست ، به همین جهت از پرداخت کننده زکات و خمس دعوت می کند که قصد قربت کند تا به این وسیله ، عمل او جنبه عبادی یابد . " پس حق نزدیکان و مسکینان و در راه ماندگان را ادا کن . این برای آنها که رضای خدا را می طلبد بهتر است و چنین کسانی رستگارند . " روم 38
قرآن کریم ، انفاق را نوعی مقابله با هواهای نفسانی و ایستادگی در برابر طمع می داند . این نوع اعمال را می ستاید و از آن به عنوان شاخص رستگاری نام می برد . از دیدگاه قرآن ، انفاق های مالی ، وقتی ارزش دارند که ریا و خودنمایی کنار رفته و جای خود را به قصد قربت بدهد . هر چه فرد بتواند بر هواهای نفسانی خویش غلبه کرده ، نیت را خالص تر کند و مالش برای خشنودی حق جل و علی به ایتام ، مساکین و سایر مصارف توصیه شده در شرع برساند ، ارزش آن بیشتر خواهد بود .
انفاق وسیله قرب الهی است . " و آنچه را انفاق می کنید ، مایه تقرب به خدا ، دعای پیامبر می دانند . آگاه باشید ، اینها مایه تقرب آنهاست . " توبه 99 پرداخت کننده به درجه ای از پاکی و سلامت می تواند برسد که بگوید : " ما شما ( یتیم ، مسکین و اسیر ) را فقط برای خدا اطعام می کنیم و هیچ پاداشی و سپاسی از شما نمی خواهیم . " انسان 9
انفاق مال برای خدا به ویژه در روزهای بحرانی و قحطی به آمادگی قبلی و مبارزه با هواهای نفسانی نیاز دارد . به تعبیر قرآن ،عبور از گردنه صعب العبور است . " "ولی او از آن گردنه مهم نگذشت و تو چه میدانی آن گردنه چیست ؟ آزادکردن برده ای یا غذا دادن در روز گرسنگی یتیمی از خویشاوندان یا مستمندی خاک نشین را " بلد 11-16
منشاء قطع رحم را کبر و خودپسندی معرفی می کند و بیزاری خداوند از آنان را اعلام می دارد . " خداوند کسی را که متکبر و فخر فروش است و ( از ادای حقوق دیگران سرباز می زند ) دوست ندارد . " نساء36
در فلسفه قربانی می فرماید : " نه گوشت ها و نه خونهای آنان ، هرگز به خدا نمی رسد ، انچه به او می رسد تقوا و پرهیزگاری شما است . این گونه خداوند آنها را مسخر شما ساخته تا او را به سبب آنکه شما را هدایت کرده است بزرگ بشمرید و نیکوکاران را بشارت ده " حج 37 خداوند به گوشت قربانی نیازی ندارد . هدف آن است که انسان با پیمودن مدارج معنوی در مسیر انسان کامل قرار گرفته ، پاکیزه شوند .
منبع:خبرگزاری موج