اشتغـال زنان و ICT

ناهید اعظم رام پناهی
مسئول مرکز آمار واطلاعات زنان شورای فرهنگی اجتماعی زنان
احمد هادی زاده
دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی سیستم های اجتماعی و اقتصادی
دانشگاه امام حسین (ع)
کلید واژه ها : اشتغال، ICT، جمعیت جویای کار، کارفرما، رسانه های سنتی، سیاستگذار

چکیده

آمار روز افزون دختران فارغ التحصیل دانشگاهی و یا دوره دیده در مراکز فنی و حرفه ای و بدنبال آن روند رو به رشد جمعیت زنان جویای کار، کشور را در آینده نزدیک با معضلی جدی با عنوان افزایش آمار زنان فعال جویای کار مواجه خواهد کرد‌، که انعکاس این مسئله در جامعه ، خود موجب مسائل و معضلات دیگر اجتماعی خواهد شد. از این رو طرح اشتغال زنان و ICT به عنوان طرحی راهبردی، گامی اساسی در جهت مکانیزه کردن سیستم کاریابی زنان فعال جویای کار در کشور به حساب می آید. لازم به ذکر است در گذشته نیز مشابه چنین طرحهایی با ابعاد محدودتر و کارآیی کمتر به اجرا درآمده است ، لکن فاقد کلان نگری و جامعیت و کارآمدی طرح پیشنهادی مورد نظر است.
تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات ، از طریق شبکه های اطلاع رسانی اینترنتی و اینترانتی می تواند با پیوند کردن عناصری چون کارفرمایان، نیروهای جویای کار، رسانه های سنتی واسط و سیاستگذاران و برنامه ریـزان راه حلی اساسی برای کاریابی سریع و فراگیر جمعیت زنان جویای کار در کشور باشد.
ضمناً از آنجا که نوع تحقیق، راهبردی و یا به تعبیری بنیادی می باشد، کل مطالب برآمده از ایده و تجارب تخصصی نگارنده مقاله است و منبع و مأخذ کتابخانه ای ندارد.
مقدمه
نقش کار در پویایی و سازندگی وجوه فردی و اجتماعی زندگی انسان از دیرباز مورد توجه صاحبنظران بوده است بطوری که می توان گفت:

کار به مفهوم عام، نقطه پیونددهنده و کانون ارتباطات انسانی و اجتماعی است.

اگر در گذشته های دور و در جوامع ساده و ابتدایی، کار به عنوان پاسخی به نیازهای اولیه بشری محسوب می شد و اگر تعداد مشاغل تنها به تعداد انگشتان دست می رسید، نیازها و ضرورتهای زندگی اجتماعی آن روزگار نیز در همان حد بود. اما امروزه نه تنها کار و حرفه مرتفع کننده نیازهای جامعه است بلکه به خودی خود یک ضرورت و نیاز اجتماعی است.
از سوی دیگر بیکاری به خودی خود آسیب و معضلی اجتماعی است که گریبانگیر اکثر جوامع امروزی می باشد.
برای حل معضل بیکاری می بایست متناسب با پیچیدگی های جوامع امروزی به روشهای نوین و فن آوری های جدید توسل جست بویژه در کشورهایی همچون جمهوری اسلامی ایران که پدیده جوانی جمعیت و خیل عظیم نیروی بیکار، خطیر و هشداردهنده می نماید، ضروری است برای حل مسأله اشتغال و به فعلیت در آوردن نیروهای بالقوه از فن آوری ارتباطات و اطلاعات بهره جست. این مسئله زمانی در مورد زنان اهمیت پیدا می کند که تعداد روزافزون دختران فارغ التحصیل دانشگاهها و مراکز آموزش عالی و بدنبال آن روند رو به رشد جمعیت زنان جویای کار مورد توجه قرار گیرد. سامان دهی این معضل و برنامه ریزی برای پاسخ به نیاز خیل عظیم متقاضیان کار متناسب با کاربرد فن آوری ارتباطات و اطلاعات در جامعه امروز روشهای مدرن و کارآمدی را می طلبد. بویژه آنکه امروزه اشتغال به کار برای زنان نه تنها به عنوان یک منزلت اجتماعی و یا حتی مشغولیتی برای گذران وقت بلکه به عنوان منبع درآمدی در جهت کمک به تأمین مخارج خانوار خودنمایی می کند.

بدین ترتیب است که طرح اشتغال زنان و ICT در صورت پشتیبانی، جدیت، مداومت، عمومیت و جامعیت در اجرا می تواند به عنوان طرحی راهبردی مورد توجه قرار گیرد.

تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات با سه رویکرد زیر در حوزة اشتغال زنان می تواند کاربرد داشته باشد:
الف) اشتغال زنان در مشاغل IT: امروزه با گستره و وسعتی که IT پیدا کرده است می تواند قشر قابل توجهی از جمعیت زنان جویای کار را به خود مشغول کند.
ب) اشتغال از راه دور (teleworking): به طور قطع بسیاری از حرف و مشاغل، قابلیت انطباق با تکنولوژی روز را دارند و نیروی کار می تواند در محل سکونت خود و یا حتی در سفر و بطور سیار به کار و حرفه خود نیز مشغول باشد. این ویژگی می تواند برای زنان و در مقاطع خاصی از زندگی از قبیل بارداری یا دوران شیرخوارگی و طفولیت فرزندان آنان مثمرثمر باشد.
ج) ICT و کاریابی: بهره گیری از ICT به عنوان روشی مدرن، فراگیر و کارآمد جهت کاریابی برای زنان و فارغ التحصیلان جویای کار می تواند مورد توجه قرار گیرد.

از میان سه رویکرد فوق طرح حاضر از زاویه رویکرد سوم یعنی کاریابی برای جمعیت زنان جویای کار به موضوع می نگرد.
تئـوری
این طرح بر این نظریه استوار است که در یک جامعه و به طور عام در میان جوامع و ملل مختلف، بین تولید و مصرف، داشت و برداشت، منابع و مجاری مصرف، عرضه و تقاضا، داد و ستد، کار و کارگـر (operation and oprator) یک توازن و تعادلی منطقی وجود دارد و همواره بین هر کدام از وجوه این پدیده ها با وجه مقابل می توان موازنه برقرار کرد.


طرح مسـأله

اگر از یک سو در جامعه ای و یا یک گوشه ای از یک جامعه نیروی فعال بیکار و از سوی دیگر در گوشه ای دیگر از جامعه کار بدون متولی و بدون متصدی وجود داشته باشد بواسطه ضعف اطلاع رسانی است.
اگر در جامعه ای، زمین های بایر، سرمایه های متراکم و هرز، خیل نیروی بیکار، پروژه های درازمدت و نیمه کاره، مشاغل بلاتصدی، کارکنان غیر حرفه ای، مشاغل نامتناسب با تحصیلات و مهارت افراد، رشته های تحصیلی غیر ضرور، فارغ التحصیلان بیکار، مشاغل کاذب، تنبلی و سرباری، تراکم ضایعات تولیدی و کشاورزی، کمبود صنایع تبدیلی و غیره خودنمایی می کند بواسطه ضعف اطلاع رسانی است.


راه‏حـل

تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات از طریق شبکه های اطلاع رسانی اینترنتی و اینترانتی به شرط دسترسی همگانی می تواند راه حل این مسأله باشد. به عبارت دیگر می توان گفت هر جا هر نیازی باشد کسی هست که این نیاز را پاسخ گوید. تنها می بایست سیستم واسطی این عرضه و تقـاضــا را با هم Link کند و سیستــم اشتغــال و ICT به عنوان سیستمی کامل با قــابلیت Auto dynamic راه حل این مشکل است.

مدل فرضی(نمودار)


سیستــم

انباشت



تعـاریف

کار: هر فعالیتی مشروع و قانونی که در قبال آن مزدی دریافت شود.

کارفرمایان: دستگاه های دولتی، شرکت های خصوصی،افراد حقیقی، مدیران پروژه ها، سرمایه‏پذیران، مدیران کارخانه ها و کارگاهها و...

افراد جویای کار: نیروهای انسانی ماهر و جویای کار، آموزش دیدگان، سرمایه‏گذاران و...

رسانه های سنتی واسط: روزنامه های کثیرالانتشار، روزنامه های محلی، سیستم های تلفن گویا، رادیو، تلویزیون، آژانس ها و بنگاههای کاریابی، آموزشگاهها، دانشگاهها، مراکز آموزش فنی و حرفه ای، تشکل های غیر دولتی، تشکل های صنفی و...

سیاستگذاران: دستگاههای سیاستگذار، قانونگذار، برنامه ریز و اجرایی، خیرین، مؤسسین و...

شرح مدل فرضی

طرح تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات و اشتغال به عنوان سیستم واسطی، عناصر چهارگانه: کارفرما، نیروی جویای کار، رسانه و سیاستگذار را با هم مرتبط می کند و حاصل آن، ایجاد کار و اشتغال است. چنانچه گفته شد این سیستم Auto dynamic است و این مشروط بر آن است که همه عناصر فوق را در درون سیستم در نظر بگیریم.

کاربران این سیستم شامل: کارفرمایان و متقاضیان جویای کار می‏توانند به طور مستقل و مستقیم با سیستم ارتباط برقرار کنند و با افزودن اطلاعات خود از سیستم جواب بگیرند اما گذشته از آن از آنجا که در جوامع جهان سوم و حتی در حال رشد، تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات به عنوان یک رسانه مدرن، همگانی، فراگیر و ارزان نیست، نقش رسانه‏های شنیداری، دیداری و نوشتاری قبلی و همچنین مراکز آموزش فنی و حرفه ای نیز می تواند عندالزوم به عنوان مکمل این رسانه و واسطه بین کاربران و رسانه اینترنت حائز اهمیت باشد.
این رسانه ها و آموزشگاهها و بنگاهها می توانند به طور گروهی، اطلاعات متقاضیان را به سیستم وارد کنند و از سوی دیگر حاصل آنالیز و پردازش اطلاعات سیستم را در قالب یک دسته گزارشات گروهی به این رسانه ها منتقل کنند و به اطلاع متقاضیان برسانند.
از آنجا که ممکن است ورودی و خروجی این سیستم حتی با وجود نقش رسانه های مکمل، یکسان نباشد و این سیستم هم به لحاظ تعداد داوطلبین کار و هم به لحاظ تعداد کارفرمایان دچار انباشت اطلاعات شود، نقش سیاستگذاران که طبق تعریف شامل نهادهای سیاستگذار، قانونگذار، برنامه‏ریز، دستگاههای اجرایی، خیرین و مؤسسین می باشد عبارت است از ارزیابی کمی و کیفی انباشت اطلاعات و متناسب با نوع اطلاعات انباشته شده، اتخاذ تصمیم و برنامه ریزی جهت تأسیس و راه اندازی کارگاههای عمده جهت جذب یک گروه داوطلبین کار دارای شرایط همسان و یا تأسیس و راه اندازی مراکز آموزش و پرورش نیروهای خبره و ماهر و ایجاد رشته‏های آموزشی و حرفه‏ای خاص برای پاسخگویی به یک گروه کارفرمایان جویای عوامل کار و نیروی انسانی متخصص می‏باشد.

جزئیات سیستم

فیلدهای اطلاعاتی زیر می تواند به عنوان نمونه ای از اطلاعات متقاضیان جویای کار، کارفرمایان و رسانه های سنتی واسط، در جداول مربوطه مدنظر قرار گیرد. شرح فیلدهای اطلاعاتی از این جهت حائز اهمیت است که با توجه به آن می توان کارآیی و کارآمدی سیستم را برآورد کرد.






1- نمونه ای از فیلدهای اطلاعاتی افراد جویای کار:
نام و نام خانوادگی سال تولد
تاریخ ورود اطلاعات نام کاربر
رمز عبور محل سکونت (شهر، محله)
شماره تلفن زبان اصلی
دین جنسیت
عکس (در صورت لزوم) وضعیت تأهل
تعداد افراد تحت سرپرستی وضعیت سلامت (نوع معلولیت)
رشته و مدرک تحصیلی سوابق کار
ساعات کار (در روز، هفته، ماه) شیفت کاری
نوع و میزان مهارت های جنبی نوع و میزان دوره های آموزش دیده
نوع و میزان آشنایی با زبانهای خارجی
برخورداری از ابزار کار (نوع، تعداد و میزان تسلط) برخورداری از محل کار
میزان دارایی و سرمایه + شرایط سرمایه گذاری (در صورتیکه داوطلب، سرمایه گذار باشد)
میزان دستمزد مورد انتظار
آثار و افتخارات و تقدیرنامه ها
نحوه ورود اطلاعات (کلید دو حالتی، شخصی، رسانه ای)
نام رسانه یا رسانه ها
کد رسانه یا رسانه ها


2- فیلدهای اطلاعاتی کارفرمایان
نام مؤسسه، دستگاه، شرکت، فرد حقیقی یا حقوقی نام کاربر
رمز عبور آدرس محل کارگاه
شماره تلفن رشته و مدرک تحصیلی مورد نیاز
جنسیت نیروی کار مورد نیاز سنوات سوابق کار مورد نیاز
ساعات کار مورد نیاز (در روز، هفته، ماه) شیفت کاری
شرط سنی یا رنج سنی مقتضی نوع مهارت و دوره های آموزشی مقتضی
میزان تسلط و نوع زبان خارجی مقتضی ابزار کار مقتضی
میزان حقوق و دستمزد مقرر مزایا و مواهب
نوع استخدام یا قرارداد شرح نوع سختی کار
وضعیت بیمه و بازنشستگی اعلان پذیرش گروههای خاص (معلولین و غیره)
حجم سرمایه قابل جذب + شرایط سرمایه پذیری (در صورتیکه داوطلب، سرمایه پذیر باشد)
نحوه ورود اطلاعات (کلید دو حالتی، شخصی، رسانه ای)
نام رسانه یا رسانه ها کد رسانه یا رسانه ها


3- فیلدهای اطلاعاتی رسانه های سنتی واسط
نام رسانه کد رسانه
نام کاربر رمز عبور
نوع رسانه کد نوع رسانه
محل رسانه کد محل رسانه
دوره رسانه (روزانه، هفتگی ...)
گروه تحت پوشش رسانه (عمومی، تخصصی) (نوع تخصص)

کارکرد اصلی سیستم

سیستم به دو روش: الف) ذخیره و بازیابی اطلاعات به طور مستقیم از سوی کاربران؛ ب) ذخیره و بازیابی اطلاعات به طور غیر مستقیم از طریق رسانه های سنتی واسط به شرح زیر عمل خواهد کرد.

روش اول: افراد جویای کار و کارفرمایان می توانند مستقیماً بدون واسطه از راه دور اطلاعات مربوط به خود را وارد فرم های تعیین شده از سوی سیستم کنند و برای خود، نام کاربر و رمز عبور در نظر بگیرند و در قسمت نحوه ورود اطلاعات option شخصی را انتخاب کنند، از آن به بعد با نام کاربر و رمز عبور در نظر گرفته شده می توانند صفحه مربوط به خود را باز کنند و در صورتیکه بخواهند می توانند اطلاعات مربوط به خود را ویرایش و کنند و همچنین نتیجه و جواب سیستم را بر روی صفحه خود مشاهده کنند.

روش دوم: رسانه ها و آموزشگاهها می توانند برای یکبار اطلاعات مربوط به رسانه خود را وارد کنند و برای خود، کد و رمز عبور در نظر بگیرند. از آن پس با رمز عبور و نام کاربر تعیین شده می توانند اطلاعات مربوط به رسانه خود را به روز رسانی و ویرایش کنند و یا جواب سیستم را بر روی صفحه خود مشاهده کرده و اقدام کنند.
نحوه ورود اطلاعات متقاضیان توسط رسانه ها به این صورت است که رسانه ها به ازای هر مشتری خود، یک فرم اطلاعات مشابه فرم اطلاعات متقاضیان روش اول پر می کنند و در پایان در قسمت نحوه ورود اطلاعات option رسانه را انتخاب می کنند سپس کد رسانه خود را در انتهای فرم متقاضی وارد می کنند. در این روش رسانه های سنتی واسط بین کاربران و سیستم مکانیزه کاریابی هستند و کلیه عملیات ذخیره، به روز رسانی، بازیابی و اطلاع رسانی به کاربران توسط رسانه های واسط انجام می پذیرد.

سیستم همواره به طور خودکار پس از ورود اطلاعات هر متقاضی (نیروی جویای کار یا کارفرما)، اطلاعات این دو دسته متقاضی را با هم مقایسه می کند و بر حسب تطابق 100 درصد تا 60 درصد شرایط، نتیجه را به طرفین اعلام می کند. در صورتیکه متقاضی شخصاً‌ (روش اول) اطلاعات خود را وارد کرده باشد به محض آنکه اولین مورد انطباق پیدا شود نام، شماره تلفن و آدرس طرف مقابل به طور خودکار روی صفحه‏ کاربر سوییچ می شود و به این ترتیب موارد بعدی انطباق به آن افزوده خواهد شد.
طبیعی است که متقاضی اعم از داوطلب کار یا کارفرما با رمز عبور، روزانه صفحة خود را چک و کنترل می کند و در صورت مشاهده جواب، با طرف مقابل ارتباط برقرار می کند تا به نتیجه مطلوب برسد. زمانی که نتیجه مطلوب گرفت یعنی داوطلب کارفرمای مورد نظرش را پیدا کرد یا کارفرما، نیروی کار مورد نظرش را یافت و به توافق رسیدند، متقاضی یک پیام موفقیت آمیز بود در صفحه‏اش وارد می کند. سیستم به محض مشاهده این پیام، رکورد مربوطه را حذف می کند.

اگر اطلاعات متقاضیان توسط رسانه وارد شده باشد. چون به ازای هر مشتری (اعم از نیروی جویای کار و کارفرما) فرمی توسط رسانه پر شده و وارد سیستم شده است. سیستم هر یک از این فرمها را با کل فرمهای گروه مقابل در کل سیستم تطبیق می‏دهد به محض مشاهده اولین انطباق بر حسب 100 درصد تا 60 درصد شرایط تطبیق، نتیجه را بر روی صفحه رسانه سوییچ می کند. به این شکل که نام و نام‏ خانوادگی متقاضی همراه با نام و شماره تلفن طرف مقابل روی صفحه رسانه منعکس می شود. ممکن است اطلاعات یک متقاضی از طریق چند رسانه وارد سیستم شود در این صورت جواب مساعد این تقاضا بر روی صفحات همه آن رسانه‏ها فرستاده می شود.

رسانه‏ ها بر حسب دوره انتشار و رویه سنتی اطلاع رسانی خود، اعم از روش مکاتبه ای در روزنامه ها یا به صورت تله تکست در فن آوری های تلویزیونی لیست جواب ها را در رسانه خود منتشر می‏کنند و متقاضیان موظفند در صورتیکه به نتیجه قطعی مثبت رسیدند رسانه را مطلع کنند.

رسانه یک پیام موفقیت آمیز بود را در صفحه مربوط به مشتری خود وارد می کند و سیستم، رکورد مزبور را حذف می کند.

در صورتیکه کاربری برای مدتی طولانی (مثلاً شش ماه) صفحه خود را باز نکند به عنوان یک مورد راکد تلقی می شود و از سیستم حذف می شود. این مدت زمان از محاسبه تاریخ ورود اطلاعات به دست می آید. ضمناً ممکن است نیاز یک متقاضی از طریق دیگری غیر از این سیستم مرتفع شود، بنابراین متقاضی ترجیحاً پیام دیگر لازم نیست را وارد می کند و در این شرایط نیز سیستم رکورد مربوطه را حذف می کند. چنانچه متقاضی اقدام به این کار نکند پس از طی حداکثر مدت زمان قطع ارتباط، رکورد خود به خود حذف خواهد شد. پیام های فوق می تواند به صورت comobox های از پیش مشخص در سیستم تعبیه شده و توسط کاربر select می شود.

کارکردهای جنبی سیستم

1- علاوه بر اطلاع رسانی موردی، قابلیت دیگر این سیستم، اطلاع رسانی گروهی است، بدین معنی که کاربران اعم از داوطلبان و کارفرمایان، موارد مورد نظر خود را از طریق box های جستجو و با تایپ کردن کلیدواژه‏های مناسب با نوع مهارت، رشته تحصیلی، استان محل سکونت، گروههای عمده شغلی، گروههای عمده فعالیت و غیره بازیابی می کنند و یا با انتخاب طبقه بندی موضوعی مخصوص کارفرمایان و افراد جویای کار، به طور یکجا اعضای یک گروه از کارفرمایان و یا یک گروه مشخص از جویندگان کار را بازیابی می کنند.

2- چنانچه اعضای یک گروه از داوطلبان و کارفرمایان به حداکثری مطابق با سقف تعیین شده از سوی سیستم برسد و همچنین این حجم اطلاعات برای مدتی طولانی (مدت تعیین شده از سوی سیستم) بدون جواب بماند به عنوان گروه انباشت تلقی می شود و آمار و مشخصات گروه توسط سیستم استخراج و به سیاستگذاران گزارش داده می شود.

سیاستگذاران بر حسب مورد برای جلب و جذب جمعی از داوطلبان برنامه ریزی می کنند و به تأسیس کارگاههای مربوطه می پردازند و سپس برای سیستم اعلام ظرفیت می کنند.
سیستم با اولویت بندی بر حسب تاریخ ورود اطلاعات، تعدادی از متقاضیان را انتخاب کرده و برای آنان جواب صادر می کند.
3- آمار سرویس دهی مؤثر این سیستم از طریق شمارش رکوردهایی که پیام موفقیت آمیز بود خورده است محاسبه و به عنوان نتایج کار سیستم در انتهای دوره ای مشخص اطلاع رسانی می شود.

آثار و فواید ملی و کلان طرح اشتغال زنان و ICT

1- برخی از متقاضیــان خاص نظیــر معلولین که به طور معمـول مـورد تـوجه کارفرمـایــان قرار نمی‏گیرند از طریق این سیستم می‏توانند شناسایی شوند و نوع معلولیت و نوع مهارت آنان ارزیابی شود و مسئولین با ایجاد مشاغلی در خور وضعیت آنان برای آنان کارآفرینی کنند.

2- گروههایی نظیر سرپرستان خانوار بیکار، به ویژه زنان سرپرست خانوار بیکار مورد شناسایی قرار گرفته و برای اشتغال آنان برنامه ریزی می شود.

3- تراکم داوطلبین جویای کار با یک نوع مهارت و یا رشته تحصیلی خاص می تواند مبنای سیاستگذاری برای متولیان امر آموزش در کشور در امر برنامه ریزی تحصیلی و فنی و حرفه ای و تجدید نظر در سهم پذیرش داوطلبین این گونه رشته ها در دانشگاهها به حساب آید.

4- تراکم تعداد کارفرمایان متقاضی نیروی کار با مهارتی خاص می تواند متولیان امر برنامه ریزی و سیاستگذاری اشتغال در کشور را برای آموزش نیروهای خبره و ماهر هدایت و راهنمایی کند.

5- تراکم فارغ التحصیلان جویای کار در یک شهر یا استان و یا بالعکس کارفرمایان جویای نیروی کار خاص در یک شهر یا استان می تواند بیانگر کمبودها و نواقص برنامه ریزی تحصیلی و اشتغال در یک منطقه مناسب با شرایط جغرافیایی و اجتماعی و اقتصادی آن منطقه باشد.

6- پرداختن به بسیاری از حرف و مشاغل از راه دور امکان پذیر می شود و داوطلب می تواند با اختیار خود و با اعلام اینکه برخوردار از محل کار است نظر کارفرمایان مناسب را جلب کند. بدین ترتیب بخشی از مشکل اشتغال کشور حل می شود بویژه آنکه برخی داوطلبان نظیر قشری از زنان ماهر و تحصیلکرده بدلیل شرایط خاص از قبیل بارداری و بچه داری و مشکلات دیگر ترجیح می‏دهند در محل سکونت خود به کار مشغول باشند و برخی کارفرمایان نیز به دلیل کمبود فضای کار و سایر سرویس های مورد نیاز کارکنان ترجیح می دهند کارکنان غیر حضوری داشته باشند.

در پایان برای تکمیل این طرح توجه مسئولین ذیربط را به تذکرات زیر جلب می نماییم.
تذکر1: این طرح می تواند علاوه بر راه حلی برای کاریابی برای زنان جویای کار به طور وسیع به عنوان راه حلی برای کاریابی کل جمعیت جویای کار کشور محسوب شود.
تذکر2: در این سیستم به سرمایه گذاری به طور جدی پرداخته نشده است و برای نمونه تنها به میزان سرمایه و شرایط سرمایه گذاری و مشارکت اشاره شده است چنانچه لازم باشد می توان مشخصات اقشار سرمایه گذار و سرمایه پذیر را نیز به طور جزئی تر وارد سیستم کرد و به طور متقابل با یکدیگر انطباق داد.

تذکر2: از آنجا که رسانه های سنتی نقش عمده و تعیین کننده ای در سیستم دارند می بایست برای جلب مشارکت آنان برنامه ریزی شود و به طور خاص و از طریق دستگاهها و نهادهای ذیربط شناسایی و توجیه شوند و بطور کل برای عملیاتی کردن اینگونه طرحها دستگاهها و مراکز متعددی در کشور می بایست بطور ستادی و هماهنگ و تحت مدیریت و نظارت بالاترین مرجع اجرایی مربوطه در کشور وارد عمل و اجرا شوند.