فناوری های اطلاعات و ارتباطات (TCTs) در اشتغال زایی و بهره وری زنان
( باتأکید بر زنان روستایی)

فرهود گل محمدی
عضو انجمن علمی ترویج و آموزش کشاورزی ایران و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی
دکتر محمّد کریم معتمد
دکترای رشته ترویج و آموزش کشاورزی و عضو شورای آموزشی دانشگاه گیلان

سید مهدی میر دامادی
دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلا می واحد علوم و تحقیقات تهران



کلید واژه ها : فناوری اطلاعات و ارتباطات ، آموزش از راه دور، زنان روستایی، مدیریت روستایی ، توسعه پایدار ،قدرت بخشی ، کشاورزی ، ایران

چکیده

روند تحولات فعلی ،ادامه تحولات کلان تاریخ بشری است.تحول انقلاب کشاورزی به انقلاب صنعتی و سپس به انقلاب اطلاعاتی گسترده تر از آن است که بتوان آن را دستاورد گروهی خاص قلمداد کرد .

اهمیت توسعه روستایی و نقش حیاتی آن در پیشبرد کشورها ،و به ویژه کشورهای در حال توسعه برهیچ کس پوشیده نیست، به باور کارشناسان و دست اندرکاران امر پژوهش ، این مهم بیش از هر چیز در گرو توسعه منابع انسانی است. در این راستا برای دستیابی به توسعه واقعی باید نیمی از جمعیت کشور که نیروی کار فعال را تشکیل می دهند در نظر گرفت. از طرفی یکی از شاخص های نوسازی اقتصادی ملی و توسعه اجتماعی،نحوه مشارکت زنان و نحوه ایفای نقش آنها در ساختارهای اقتصادی است.

در این مقاله ، پس از ارائه مختصری ازتاریخچه IT و مقایسه آموزش بر مبنای آن با آموزش متعارف چهره به چهره ، به بیان توسعه پایدار ، توسعه روستایی ، اهمیت ICTs در شکل دهی جـوامع، مفهوم توانمنــد سازی زنان ،وضعیت زنان و دختران به ویژه در مناطق روستایی ، جنسیت و کشاورزی در جامعه اطلاعات، جنسیت و کشاورزی، ترسیم شکل حلقه های تولید خانوار روستایی و وظایف خاص بخش و حلقه زنان روستایی،نقش ICTs و مدیریت روستایی در توسعه پایدار، چالش های ترویج کشاورزی در سالیان اخیر و نقش ICTs در حل آنها،نقش و توان ICTs در خود اشتغالی و کارآفرینی زنان و فرایند توسعه در کشورهای در حال توسعه،تقسیم جنسیتی در دسترسی به ICTs در جهان ، موانع و تفاوت های کاریابی و کارآفرینی زنان در کشورهای گوناگون جهان و عوامل آنها،بیان تواناییها و راههای گوناگون ICTs در قدرت بخشی و کارآفرینی زنان ،ترسیم مدل قدرت بخشی زنان بوسیله ICT، استراتژی های بالقوه برای بهبود وضعیت زنان در کاربرد ICTs در کوتاه مدت و بلند مدت و چالش های موجود در این حیطه،بیان اجمالی مکاتب گوناگون توسعه و رشد و جایگاه زنان در هرکدام ، اهمیت داده های اطلاعاتی خوب در مشاغل زنان و مشکلات موجود در این راستا ،بیان اجمالی چند پروژه مهم ملی و بین المللی متمرکز در ICTs برای زنان در کشورها و قاره های گوناگون و اهداف و راهکارهای آنها، پنج حیطه مورد توجه درهرگونه پروژه ICTs برای زنان برای رفع تبعیض جنسیتی به نقل از یک سمپوزیوم بین المللی،پنج نقش ICTs در فرایند توسعه روستایی ،بیان وضعیت زنان روستایی ترکیه در کاربرد ICTs در بهبود دستیابی به اهداف فرایند توسعه ، چرخ اطلاعات امرار معاش در نواحی روستایی و بیان تعدادی از مهم ترین نیازهای اطلاعاتی مردم روستایی می پردازد . و در پایان به نتیجه گیری از موارد ذکر شده درکشورهای گوناگون جهان و بیان توصیه هایی در شرایط کشور ایران می پردازد.

اشاره:
*اگر ما به یک مرد آموزش بدهیم ، تنها به یک نفر آموزش داده ایم ، اما اگر به یک زن آموزش بدهیم به یک خانواده آموزش داده ایم. ( به نقل از دبیر کل سابق سازمان ملل متحد).

* زنان باید همگام و همپای مردان در فرایندهای اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی توسعه روستایی سهیم و شریک باشند و بطور کامل در بهبود وضع زندگی ساکنان مناطق روستایی ایفای نقش نمایند .
( اعلامیه اصول و برنامه کار کنفرانس جهانی اصلاحات ارضی و توسعه روستایی، ژوئیه 1979 . نقل شده در فائو. 1374. ص: الف).

*راهبردها و برنامه های توسعه و نیز پروژه ها و برنامه های انگیزشی و تشویقی در زمینه تولید محصولات غذایی و کشاورزی ، باید به گونه ای طراحی شوند که متضمن یکپارچه سازی و ادغام کامل زنان در تمامی سطوح برنامه ریزی ، اجرا، نظارت و ارزشیابی در هر مرحله از چرخه فرایند توسعه باشند تا علاوه بر هموار شدن راه مشارکت و افزایش نقش اساسی زنان ، منافع ، حقوق حقه و پاداشهای متناسب با سهم آنان در این زمینه تضمین و تامین گردد.
( راهبردهای آینده نگر برای پیشرفت زنان ، نایروبی ، ژوییه 1985. نقل شده در فائو. 1374. ص: الف).

*اگر یک تقسیم و شکاف دیجیتالی موجود می باشد ،پس ما در اینجا گرد هم آمده ایم ،تا این تقسیم و شکاف را پر کنیم و با کمک همدیگر می توانیم آفریقا را به پیشقراول و جلودار در اقتصاد دیجیتالی دنیا تبدیل نماییم .
(Ms.Rebecca Enonchong. Global Advisory Committee| Africa Launch of DDI Initiative|May 2003.Online)

*ICT در آینده می تواند شکاف و تقسیم شمال – جنوب و به همان میزان شکاف و تقسیم جنسیتی را پر نماید و سرمایه گذاری مستقیم خارجی را در رواندا تشویق بکند.
(Mr.Juma Okech|Director of the Rwanda Informat ion Technology Authority –RITA- Online)

مقدمه :

زنان روستایی علاوه بر مشارکت در بخش کشا ورزی وصنایع روستایی ‏‏‎‏در بخش خدمات روستایی نیز از گذشته نقش فعال وچشمگیری داشته اند. تقسیم کار همیشه طوری انجام شده که بیشترین وظایف خدماتی بر دوش زنان است ارزش کار زنان در روستاها . نه تنها از کار خدماتی مردان کمتر نیست . بلکه در بسیاری از موارد ارزش بیشتری دارد . حتی ارزش کار زنان روستایی از کارهای کشاورزی ودامداری مردان روستایی بالاتر است. زیرا انجام کار کشاورزی و دامداری وابسته به آماده شدن شرایط زندگی توسط زنان روستایی است. کار زن روستایی سخت تر از کارهای خدماتی زنان شهری است. در کارهای خدماتی . زنان شهری ( چه در خانه وچه در خارج از خانه)در مقایسه با زنان روستایی از وسایلی استفاده می کنند که زحمت کار را کمتر می کندطول زمان کاری زنان روستایی بین 15تا 16ساعت است . کار آنها هم یکنواخت تراز زنان شهری است. درنتیجه خستگی بیشتری را به همراه می آورد.از آنجایی که زنان روستایی کلید تولید مواد غذایی هستند یک روز قبل از روز جهانی غذا یعنی 15 اکتبر به نام زنان روستایی نامیده شده است .این امر برای اولین بار در سال 1995 در چهارمین کنفرانس زن در پکن پیشنهاد شد و امروز بیش از 50 کشور جهان این روز را جشن می گیرند . زنان روستایی بیش از یک چهارم کل جمعیت جهان را تشکیل می دهند .500 میلیون نفر از زنان جهان که در مناطق روستایی زیر خط فقر زندگی می کنند. بین 80-60 درصد مواد غذایی اولیه را تولید می کنند وبه طور متوسط 50 درصد کار کشاورزی را در کشورهای نیمه صنعتی و 30 درصد در کشورهای صنعتی انجام می دهند وفرآوری مواد غذایی برای تهیه غذای خانوار در اغلب نقاط روستایی جهان صد درصد با زنان روستایی است . این در حالی است که زنان امکان دسترسی به خدمت بخش کشاورزی مانند آب، زمین، نهادها و اعتبار را ندارند .در کشور ما زنان روستایی در اغلب نقاط کشور در فعالیت های کشاورزی نقش اساسی دارند در کشت محصولات زارعی در بخش هایی که به صورت مکانیزه انجام نمی شوندزنان تا 100 درصد نقش دارند و در داشت وبرداشت محصولات باغی تا 30 درصد فعالیت می کنند در فعالیت های پس از برداشت مانند انبار داری، نگهداری محصول، تبدیل وفرآ‎وری مهم ترین مسؤلیت را دارا هستند در برخی از نقاط کشور که بازارهای محلی وجود دارد کار با زاریابی وفروش محصول نیز با آنان است. در امور دام بعد از فصل تألیف سبز تا 70 درصد نقش داشته کلیه امور مربوط به نگهداری ومراقبت از دام، شیردوشی وتبدیل وفرآوری تا 100 درصد به عهده آنان است. در اغلب نقاط ایران زنان مطابق با سنت های جامعه خود به کارهای هنری می پردازند . از دوختن لباس تا بافتن پوشاک پشمی که بعضاُ، نخ و رنگ آن را نیز خود تهیه می کنند. تا حصیر بافی، گلیم، جاجیم وفروش وغیره از فعالیت های بارز آنان است. (بی نام . ماهنامه مروج . آبان 1380. ص:2).

تحول تکامل و تعالی انسانها مستلزم پرورش معنوی وآموزش مستمر آنان در زمینه های علمی، فنی وحرفه ای است، واین رمز تطوّر و پیشرفت مد نیت در جوامع بشری در طول تاریخ بوده وخواهد بود . در مقام مقایسه نسبی اعضای جوامع شهری با اعضای جوامع روستایی وعشا یری در ایران، شهر نشینان با استفاده از امکانات آموزشی و منابع اطلاعا تی در دسترس خود، از مواهب آموزشی وپرورشی بیشتری بر خوردارند و نیز، در حالی که روستا نشینیان و عشایر چادر نشین وکوچ رو به مقدار کمتری به این امکا نات ومنابع دسترسی دارند، زنان روستایی وعشایری، در مقام مقایسه با مردان همین جوامع، باز هم به مقدار خیلی کمتری از مواهب برنامه های آموزشی وپرورشی در کل جامعه بر خوردار بوده وهستند. بدین جهت می توان زنان روستایی وعشایری را به علت عدم دسترسی به منابع و اطلاعات وامکانات آموزشی، به عنوان مستضعف ترین اقشار جامعه بزرگ ایران قلمداد کرد.(شهبازی. ا. 1375 .صص:510-509).
همان طور که ابرمایر (ober maier | 1990|P.2) به درستی عنوان می کند (( در یک بررسی کلی، زنان کشورهای در حال توسعه تنها علاقمند به اموری هستند که برایشان جنبه عینی وملموس داشته باشد؛ حال این اقدامها خواه پروژه های بیشتر وبهتری باشد که اختصا صاُ برای زنان اجرا می شود. وخواه منظور این باشد که زنان بیشتری تحت پوشش برنامه قرار بگیرند تا بتوانند برای رسیدن به مرحله آزادی عمل، مشکلات موجود بر سر راه خود را شخصا از پیش پا بردارند)). کمک به زنان در دسترسی به خدمات ترویج باید با پیشرفتهای عینی وملموس برای زنان روستایی همراه باشد وباعث افزایش بهره وری وبا زدهی بخش کشاورزی وبهبود امنیت غذایی ملی از طریق افزایش تولید برای عرضه به بازار باشد. (سوانسون و دیگران. 1381 .صص:236-235).

مروری بر آموزش از راه دور (تاریخچه ،اینترنت، توسعه کشاورزی و روستایی و.... ):

سال‌ 1985، نمایشگاهی‌ بسیار عظیم‌ در تسهر تسوکابا در ژاپن‌ تشکیل‌ شد؛(Tsukaba| Expo 85| The 21st Centurys in View.) که‌ ظرف‌ 6 ماه‌ که‌ درهای‌ آن‌ به‌روی‌ بازدیدکنندگان‌ باز بود، بیست‌ میلیون‌ نفر از آن‌ بازدید کردند. نمایشگاه‌ به‌ سوی‌ قرن‌بیست‌ و یکم‌ که‌ یک‌ نمایش‌ تبلیغاتی‌ بزرگ‌ برای‌ تکنولوژی‌ ژاپن‌ بود، فرصتهایی‌ برای‌ تفکردربارة‌ آیندة‌ ارتباطات‌ انسان‌ نیز ایجاد می‌کرد.

آیا وقتی‌ انسان‌ به‌ تدریج‌ به‌ وسایل‌ شخصی‌ خود مثل‌ عینک‌، اتومبیل‌ و غیره‌، خو می‌گیردنمی‌تواند به‌ ربوتی‌ خو بگیرد که‌ قادر است‌ عصاکش‌ یک‌ نابینا گردد؟یکی‌ از روش‌ شناسان‌ مسائل‌ سیبرنتیک‌ می‌نویسد: «اشکال‌ ما دانشمندان‌ از آن‌ است‌ که‌ هنوز ازهوشمندی‌ و خرد، شناخت‌ کامل‌ نداریم‌. ما در این‌ زمینه‌ هنوز از فرصتهای‌ نخستین‌ فراترنرفته‌ایم‌». وی‌ می‌افزاید: «ارتباطات‌ را می‌توان‌ به‌ دو بخش‌ تقسیم‌ کرد. نخست‌ گفت‌ و گو میان‌انسانها، دوم‌ گفت‌ و گو میان‌ انسان‌ و ماشین‌. البته‌ حل‌ کامل‌ مسئله‌ انسان‌ ـ ماشین‌ در گرو بررسی‌خردآمیز داده‌های‌ مربوط‌ به‌ ارتباطات‌ میان‌ انسانهاست‌ که‌ در قلمرو روانشناسی‌ وجامعه‌شناسی‌ گرد آمده‌ است‌. گرچه‌ رابطه‌ی‌ نزدیک‌ میان‌ انسان‌ و ماشین‌ برخورد همزمان‌ باآنها را ایجاد می‌کند. به‌ همین‌ دلیل‌، داده‌های‌ تجربی‌ در مورد گفت‌ وگوی‌ انسان‌ ـ ماشین‌، برای‌درک‌ مسایل‌ محض‌ نهفته‌ در ارتباطات‌ انسان‌ نیز حایز اهمیت‌ است‌». (محسنیان‌ راد، م‌. 1374 .صص:526-523).

بدین‌ ترتیب‌، تفکر فعلی‌ در جهت‌ مطلوبیت‌ تغییر است‌. در واقع‌ پذیرفته‌ شده‌ که‌ نیازمبرمی‌ برای‌ تغییر وجود دارد. در حالی‌ که‌ هم‌ زمان‌ نسبت‌ به‌ تکنولوژی‌های‌ جدید نیز عدم‌اعتماد وجود دارد.
ارتباط‌ مستقیم‌ با کشاورز در فرایند آموزش‌ بزرگسالان‌، جایی‌ که‌ او نقش‌ اصلی‌ را به‌عهده‌ دارد، فرایندی‌ متحرک‌ با فراهم‌ نمودن‌ هزاران‌ فرصت‌ برای‌ تعامل‌ Interaction وارتباطات‌ مشترک‌ Intercommunication و پیشرو است‌.

نوآوری‌ آموزشی‌ باید دو نوع‌ تقاضا را کامل‌ کند. باید بتواند پاسخ‌های‌ به‌ موقع‌، مناسب‌و انعطاف‌پذیر، بر مبنای‌ کار، فرهنگ‌ و جنبه‌های‌ اجتماعی‌ که‌ فرد در آن‌ زندگی‌ می‌کند را فراهم‌کند. باید دارای‌ استعداد و لیاقت‌ درونی‌ و از نظر روانشناسی‌ گویا باشد. هم‌ چنین‌ بتواند به‌شرایط‌ کمی‌ و کیفی‌ و غیرهمگنی‌ Heterogeneity نیز جواب‌ دهد.
آموزش‌ از راه‌ دور شامل‌شیوه‌هایی‌ است‌ که‌ آن‌ را وسیله‌ای‌ مناسب‌ برای‌ ارایه‌ مؤثر طیفی‌ از فرصت‌های‌ آموزشی‌ بانظارت‌ بهتر فراهم‌ ساخته‌ است‌. با استفاده‌ از یک‌ طرح‌ آموزشی‌ بر اساس‌ رهیافت‌ سیستم‌ها که‌از طریق‌ فرایندهای‌ آموزشی‌ توسعه‌ یافته‌اند، در پرتو موقعیت‌های‌ یادگیری‌ فردی‌ (آموزش‌اختصاصی‌) امکان‌ برقراری‌ نظام‌های‌ مطابق‌ روز و خلاق‌ نسبت‌ به‌ نیازهای‌ فردی‌ وجود دارد.
(الیوت ، س. 1381.صص:4-2).
بسیاری‌ از نوشتارهای‌ مربوط‌ به‌ ترویج‌ و پذیرش‌ حاکی‌ از آن‌ بوده‌ است‌ که‌ هر چه‌شیوه‌ها و کانال‌های‌ بیشتری‌ در ترویج‌ کشاورزی‌ به‌ کار گرفته‌ شود، احتمال‌ موفقیت‌ بیشتراست‌. اما بدون‌ توجه‌ به‌ میزان‌ پیچیدگی‌ روش‌، کارآیی‌ پیام‌ تا حدود زیادی‌ مبتنی‌ بر فردی‌است‌ که‌ مسئول‌ اجرای‌ آن‌ است‌. شیوه‌ی‌ انتقال‌ یک‌ پیام‌ تا اندازه‌ی‌ زیادی‌ تعیین‌ کننده‌ی‌ تغییردر رفتار و ایستارها می‌باشد. مروجین‌ به‌ ویژه‌ در کشورهای‌ جهان‌ سوم‌ آموزش‌ کمی‌ در مبادله‌اطلاعات‌ و دانش‌ با توجه‌ به‌ سطح‌ فراگیری‌، توانایی‌ و تجربه‌ی‌ زارعان‌ دارند. (کرمی‌، ع‌.فنایی‌، ا.جلد دوم . 1373.صص:195-194).
کمترین‌ شرط‌ برای‌ ارتباط‌، تحریک‌ یک‌ و یا تعداد بیشتری‌ حس‌ می‌باشد. هدف‌ ارتباط‌مداخله‌گرانه‌ مورد استفاده‌ در ترویج‌؛ تحرک‌ بخشیدن‌، انتقال‌ اطلاعات‌، یاد دادن‌ مهارت‌ و یا به‌وجود آوردن‌ تشکیلات‌ می‌باشد. (کرمی‌، ع‌. فنایی‌، ا. 1373.جلد اول .ص:129).
علوم‌ تجربی‌، در توسعه‌ی‌ انواع‌ وسایل‌ ارتباطات‌ انسان‌ با انسان‌، سخت‌ در تلاش‌ است‌و مجلات‌ علمی‌ جهان‌، بانکهای‌ اطلاعاتی‌ و واحدهای‌ ثبت‌ اختراعات‌، آرشیوی‌ غنی‌ ازخبرهای‌ تحول‌ و توسعه‌ این‌ وسایل‌ را در اختیار دارند (محسنیان‌ راد، م‌. 1374.ص:511).

نگاهی بر پاره ای از تعاریف و مفاهیم مهم :

توسعه و توسعه پایدار :
توسعه به صورت کلی به معنای بهبود در روش زندگی مردم از طریق آموزش بهبود یافته ، در آمد ها، توسعه مهارتها و اشتغال می باشد .توسعه همچنین به معنای آن است که مردم باید دارای مسکن مناسب و آنکه آنها باید دارای امنیت در منازلشان باشند . توسعه همچنین به معنای آن است که مردم باید قادر به خواندن و نوشتن باشند .
توسعه دارای معانی یکسان در کشورهای گوناگون نمی باشد.
توسعه پایدار تعریف شده است به عنوان : توسعه ای که نیازهای نسل کنونی را بر آورده می سازذ بدون اینکه توانایی نسل های آینده را در بر آوردن نیازهایشان را مورد مصالحه و اغماض قرار دهد .(SHARHAN 2000:44)
(SOURCE :MACRO ENVIRONMENT AND TELECOMMUNICATION. PP:1 &4 . ONLINE )


توسعه روستایی :

به طور کلی ، توسعه روستایی طیف وسیعی از فعالیتهای گوناگون و بسیج انسانی است که هدف آن در نهایت این است که مردم روستاها بتوانند روی پای خود بایستند و ناتواناییهایی که آنها را در اسارت شرایط نامناسب زندگیشان نگهداشته است از میان ببرد.(تقوی ،ن.1381. ص:174).
طبق گفته بانک جهانی اهداف وسیع و گسترده توسعه روستائی عبارتند از : رشد ،فقر زذائی و مدیریت بهبود یافته منابع پایه طبیعی . توسعه تکنولوژی و پذیرش سریع آن در سیستم های تولید و فرآوری کشاورزی عناصری کلیدی در دستیابی به این اهداف وسیع و گسترده بخشی می باشند.
(The World Bank.1996.p:1. online)

نقش ICTs و مدیریت روستایی در توسعه پایدار:

دانش ، آگاهی و اطلاعات برای مردم در جهت پاسخ موفقیت آمیز به فرصت ها و چالش ها ی تغییرات اجتماعی ، اقتصادی و تکنولوژیکی ضروری می باشند . اما برای اینکه مفید و سودمند باشند ، دانش و اطلاعات باید به گونه ای موثر به مردم رسانده و ارتباطات داده شود .بیش از 850 میلیون مردم در کشورهای در حال توسعه از یک دامنه وسیع از اطلاعات و دانش و آگاهی مجزا ودور مانده اند،با توجه به اینکه فقیران روستایی بصورتی ویژه مجزا و دور از هم رسانه های سنتی و هم فن آوریهای جدید اطلاعاتی و ارتباطاتی مانده اند که می توانستند امرار معاش های آنها را بهبود بخشند .
(UN SYSTEM NETWORK ON RURAL DEVELOPMENT AND FOOD SECURITY|ONLINE.P:1)

کاستل برای نقش ICTs در تحریک فرایند توسعه بیان می دارد :
آن به کشورها برای حرکت جهشی در فرایند توسعه اقتصادی امکان و اجازه می دهد با توانا کردن آنها به مدرنیزه کردن سیستم های تولیدشان و افزایش سریعتر (توان ) رقابتی اشان از آنچه که در گذشته بوده است .(ELLS|1998:4)
(SOURCE :MACRO ENVIRONMENT AND TELECOMMUNICATION. P:2 . ONLINE )

هر گونه موفقیت در توسعه روستایی و مدیریت آن بستگی کامل به اطلاعات به روز ، موثق و کافی دارد که ICTs در دستیابی به آن نقش کلیدی را می تواند ناشته باشد.

چالش های ترویج کشاورزی در سالیان اخیر و نقش ICTs در حل آنها:

با گذشت زمان و طی بررسی ها بر همگان آشکار شده است که راهبردهای گذشته ترویج و اطلاع رسانی روستایی علیرغم برخی موفقیت ها ، به دلایل متعدد و از جمله :
- یک سویه بودن
- تاکید بر برخی اقشار خاص و عدم پوشش همگانی ( هم در سطح فردی و هم در سطح روستا )
- عدم تطبیق با نیازهای واقعی آموزشی روستاییان و تاکید عمده بر ترویج کشاورزی و چه بسا غیر ضروری دانستن دیگر نیازهای متنوع آموزشی روستاییان نتوانسته است موفقیت چندانی داشته باشد ، چرا که علاوه بر نارساییهای ذکر شده ، بومی نبوده و با خصوصیات فرهنگی و شرایط جغرافیایی مناطق روستایی نیز انطباق نداشته است . (لهسایی زاده . 1379 .صص:90-75).
ICTs باقابلیتهای متنوع آنها بویژه در عرصه نشر و انتقال اطلاعات و نو آوریها به مناطق دوردست و از جمله روستاها ، قرین بوده است و به عنوان امید آینده ترویج و توسعه روستایی و کشاورزی به عنوان چالشی عمده در میان صاحب نظران ودست اندرکاران مربوطه مطرح می باشد . (منبع :فاضل نیا،غ. و کیانی ،ا. 1382 ص23).
تاریخچه و وضعیت کنونی زنان روستایی در توسعه:

امروزه اهمیت توسعه روستایی و نقش حیاتی آن در توسعه و پیشبرد کشورها و بویژه کشورهای در حال رشد بر هیج کس پوشیده نیست و به باور کارشناسان و دست اندرکاران امر‏‏‏‏‏‏‏، تحقق این مهم بیش از هرچیز در گرو توسعه منابع انسانی است. به همین اعتبار، اولویت رشد و توسعه منابع یکی از شاخصهای اصلی نو سازی اقتصاد ملی وتوسعه اجتماعی، مشارکت زنان و نحوه ایفای نقش آنان در ساختارهای است. متاُسفانه، هنوز در جوامع مختلف، به دلایل گوناگون فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، تعادل مطلوب و قابل قبولی در امر مشارکت عادلانه زنان در جهت توسعه و بروز خلاقیت ها و استعدادهای آنان برقرار نشده است. این در حالی است که شواهد و




دلایل موجود نشان می دهد زنان. بویژه در مناطق روستایی،‎ نقش عمده ای در تولید محصولات گوناگون زراعی و دامی بر عهده دارند؛ به گونه ای که بدون کمک و مشارکت آنان به عنوان یک نیروی کار در مزارع، نیل به توسعه کشاورزی امری ناممکن می نماید.

جنسیت و کشاورزی در جامعه اطلاعات(2002.|Boto| C.|Wesseler|N.|Hafkin|H.H. |Odame ) (ONLINE):

شور و هیجان درباره فن آوری های جدید اطلاعات و ارتبا طات (ICTs) بوسیله مسایل ومشکلات طولانی مدت نابرابری جنسیتی در فرایند های توسعه ترکیب وکاهش می یابد . در اغلب کشورهای در حال توسعه ، زنان اکثریت و عمده جمعیت کار را در کشاورزی تشکیل میدهند . اما آنها با توجه به دسترسی بهICTs برای اقتصاد و قدرت بخشی اجتماعی حا شیه ای گردیده می شوند. بعلاوه، دو سوم از هشتصد وهفتاد وشش میلیون بیسوادان جهان زنان هستند ، که اغلب آنها در نواحی روستایی کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند. جهان امروز یک جامعه اطلاعاتی است. اطلاعات به صورت رو به رشدی در همه جنبه های فعالیت بشری استفاده می شود، وبسیاری از فن آوری ها در تهیه وتدارک اطلاعات در یک شیوه ورویه به موقع کمک می کنند. هنوز در حالی که اطلاعات معمولا بطور ضروری وحتمی در فرایند های توسعه سیاسی ،اقتصادی و اجتماعی بوده است، راه وروشی که اطلاعات دسترسی و کنترل گردیده می شود به گونه ای وسیع امروزه مورد مباحثه قرار گرفته می شود .برای مثال ، بحث بسیاری در مورد “ تقسیم دیجیتالی“ وجود دارد که در آن تعدادی از اعضای جامعه یا نواحی جهان در پشت سایرینی قرار گرفته می شوند که دارای دسترسی آسان به ICTs پیشرفته می باشند. آنهایی که یک چشم انداز مثبت در ICTs را پیشنهاد می کنند از “ فرصت های دیجیتالی ” صحبت می کنند. کلمه مخفف ICTs که به گونه ای وسیع مورد استفاده قرار گرفته می شود یک گروه بسیار از وسایل وخدمات را در خود بر می گیرد . ا ینها در دا منه ای از نظا مها ی ارتباطات ماهوار ه ای ، کیوسک های تلفنی در نواحی روستایی ، پایگا ههای اطلاعات اینترنتی والکترونیکی ، تا خدمات تجارت – الکترونیکی از طریق شبکه جهانی وب می باشند. ICTs یک تنوع بسیار بزرگ از کا مپیوتر ، اطلاعات از راه دور ، وشبکه سخت افزار و همراه با آن نرم افزار را شامل ودر بر می گیرد. هم فرصت ها وهم خطرات غیره منتظره و دامهای پنهان در تضمین واطمینان از ا ینکه ICTs جوابگوی- جنسیتی است وجود دارند. دسترسی به ICTs در توسعه کشاورزی و روستایی می تواند موقعیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی زنان روستایی را در کشورهای در حال توسعه ودر جا معه اطلاعاتی جهانی تقویت کند. در شروع، این برای اشاره به فقدان آمارICT ویژه – جنسیتی معتبر مهم می باشد.
ONLINE) 2002.|Boto| C.|Wesseler|N.|Hafkin|H.H. |Odame )

جنسیت و کشاورزی :

یک رابطه قوی بین جنسیت و کشاورزی در کشورهای در حال توسعه وجود دارد بر طبق گزارش سال 2000سازمان ملل متحد در وضعیت زنان، زنان دو برابر میزانی که مردان درفعالیت مرتبط – با – کشاورزی اند گنجانده گردیده می شوند. میانگین های ملی کارگران مؤنث در نیروی کار کشاورزی متنوع و متفاوت می باشند،اما به صورت جهانی، زنان دارای یک نقش اصلی در حرفه کشاورزی، فرآوری غذا، و فعالیت مرتبط – با – مصرف کننده می باشند. به عنوان، زنانی که در مزرعه کار می کنند به تغذیه خانواده هایشان کمک می کنند. اما این در آنسوی زراعت به تنهایی می رود و با شامل شدن بازاریابی و فرآوری غذا با ارزش – افزوده می باشد. زنان، به هر صورت، گرایش به داشتن یا کنترل منابع کلیدی، همانند زمین را ندارند که فعالیتهای کشاورزی اشان وابسته به آن می باشند. اینها معمولاُ در حیطه مردان می باشند. به گونه ای تاریخی، زنان همچنین دسترسی کمتری به اطلاعات رسمی و نظامهای ارتباطات مرتبط با تحقیقات و ترویج کشاورزی دارند. بدینسان، نقشهای جنسیتی و روابط تکمیلی، در تضاد و نزاع، و همکاری ممکن است توسعه روستایی و کشاورزی کشور در حال توسعه را توصیف و مشخص کند. 2002 ONLINE)|I.|Boto| C.|Wesseler|N.|Hafkin|H.H. |Odame ) .
روستایی:
علیرغم آن، ICTs جدید، راه و روشی را که دنیا کار می کند را تغییر می دهند، که شامل روشهای مدیریت منابع طبیعی و کشاورزی که مورد اجرا قرار گرفته می شوند می باشند. ICT مدیریت دانش و آگاهی را تغییر می دهد. آن ابزاری برای شبکه بندی و حل مسئله سریع گردیده شده است، و آن اطلاعات جدید برای سرمایه گذاری و فعالیت تجاری را در خود در بر می گیردICTs می تواند اجتماعات روستایی را برای توجه به همراهان و ملازمان فقر قادر و توانا سازد: فقدان دسترسی به آموزش و خدمات بهداشتی، فقدان فرصتهای تولیدی، و جدایی و فقدان اطلاعات. حتی در فقیرترین ملت ها، ICTs تغییر در دانش کشاورزی و نظامهای اطلاعات را به جلو پیش می برند. یک کشاورز ممکن است یک تلفن در یک مرکز از راه دور روستایی را قرار و انجام دهد برای این که از یک خویشاوند دور تقاضای یک فرستادن پول نقدی بکند و اعتبارات را تنها یک روزهای خیلی کمی بعدتر بوسیله انتقال دیجیتالی دریافت کند. کشاورزان ممکن است از یک تلفن موبایل برای تأیید قیمتها و ترتیب انتقال برای یک فروش محصول استفاده کنند. برنامه های رادیویی روستایی ممکن است از e - mail ، فاکس یا تلفن موبایل برای قادر کردن به تسهیم و اشاعه سریع اطلاعات استفاده کنند ( همانند کشور زامبیا).

دسترسی به اطلاعات استراتژیک
تماس و ارتباطات با اجتماعات مربوطه و مورد اهمیت برای زنان

درک ،اجماع و توافق کلی ، و همبستگی احزاب و گروهها در آن

کنترل بزرگتر و توانایی برای عمل قدرت مندی و توانمندی زنان

مکاتب گوناگون توسعه و رشد و جایگاه زنان در هرکدام:

رهیافت ها و دلایل و اصول برای پشتیبانی از خود-اشتغالی و کار آفرینی زنان متفاوت می باشند.در رهیافت رشد ،به زنان به عنوان یک منبع نامحدود رشد برای اقتصاد به عنوان یک کل ،تأکید می شود. در منطق ایجاد شغل ،حمایت از کار آفرینی زنان به استراتژی های وسیعترنبرد با عدم اشتغال ، متصل می گردد.در منطق فقر زدایی ،بر خود اشتغالی بعنوان یک ابزار بقای اقتصادی برای زنان و خانواده های آنها ،تأکید می گردد.تلاش ها برای پیشرفت بدنه کار آفرینی زنان ،همچنین یک تعهد برای توانمندی و قدرت بخشی به زنان را شکل می دهد.(UNITED NATIONS ECONOMIC COMMISSION FOR EUROPE. P:9.Online).

اهمیت داده های اطلاعاتی خوب در مشاغل زنان و مشکلات موجود در این راستا:

طراحی برنامه های مؤثر برای پیشبرد کارآفرینی زنان ،نیازمند اطلاعات درباره زنان کارآفرین می باشد:آنها چه کسانی می باشند ،چه انواعی از مشاغل را انجام می دهند ، و چگونه آنها در مقایسه با مردان انجام می دهند . چنین اطلاعاتی در اغلب مواقع برای به دست آوردن آ آسان نمی باشند.و داده هایی که موجود می باشند اغلب از چندین مشکلات رنج می برند ، که مهمتر از همه یک فقدان تعاریف استاندارد و یک فقدان یکسانی و ثبات در میان منابع داده های موجود می باشد.
(UNITED NATIONS ECONOMIC COMMISSION FOR EUROPE. P:10.Online).
پنج حیطه مورد توجه درهرگونه پروژه ICTs برای زنان جهت رفع تبعیض جنسیتی:

در سمپوزیوم بین المللی زنان و ICT :ایجاد انتقال جهانی در سال 2005 در بالتیمور آمریکا ،اعضای سمپوزیوم ،پنج حیطه هایی را که باید در هر پروژه ICT یا پیشنهادی در راستای ایجاد یک محیط که در آن ،زنان به اندازه مردان از مزایای ICT به گونه ای مستقیم سود ببرند قرار گیرند ببدین شرح بیان شدند:
1- سیاست و عمل :سیاست های قانون گذاری ،تنظیمی و اداره کننده ،باید در سطوح بین المللی ،ملی و محلی و به همانگونه در مکان کار برای اطمینان از دسترسی به ICT برای زنان و دختران باشند.عمل مورد نیاز می باشد برای اینکه اطمینان حاصل گردد که قوانین در آنسوی جمممممملات فصیح ولی توخالی رفته اند و به پیشرفت واقعی انتقال می یابند.
2- تحقیق و همکاری : تحقیق مورد نیاز می باشد برای اینکه به مبحث شناسایی روش ها و برنامه های مؤثر برای استفاده ICT جهت منفعت زنان و دختران ،هدایت گردیده شوند.آن همچنین نیازمند به گنجاندن زنان می باشد که به معنای بورس های تحصیلی دانشگاهی ،کارورزی ،و پیشرفت استادان دانشگاه زن در حیطه های ICT ، و به همان میزان گنجاندن زنان و سایر بهره برداران در طراحی ،اجرا و تجزیه و تحلیل از هرگونه پروژه ICT می باشد.ما همچنین نیازمند به درک بهتر از سیستم ها برای یادگیری و کارآموزی مؤثر برای زنان و دختران می باشیم.
3- اشاعه و ارتباطات : روش های مؤثر باید به گونه ای وسیع برای اجازه دادن برای دو برابر سازی و بالا بردن موفقیت، ارتباط داده بشوند.این نیازمند همکاری دولت ها ،بدنه های بین المللی،مؤسسات و سازمان هابرای توسعه روش های گردآوری داده ها و نظارت بر پیشرفت ببببه سوی اهداف کلی می باشد.
4- توسعه منابع : ایجاد زیر بنای ضروری برای افزایش دسترسی برای زنان و دختران به آموزش و سایر اهداف کلی اقتصادی ،اجتماعی و سیاسی از طریق ICT ،نیازمند همکاری سازمانه ها و دولت ها می باشد.هدف اساسی عبارت از شناسایی و اختصاص بهتر منابع محدود به آن حیطه هایی می باشند که با بیشترین احتمال از آنها به گونه ای مؤثر برای سود همه ،استفاده کنند که بویژه شامل دختران و زنان می باشند.
5- متن و فرهنگ :نمایش و مشارکت زنان در سیستم آموزش و به همان گونه جامعه اطلاعاتی ،بوسیله نفوذهای فرهنگی ز رسانه ها ،والدین ،همتایان ،معلمان ،همکاران ،و سایرین شکل داده می شوند.در بسیاری از راهها این نافذذترین و مشکل ترین مانع جهت غلبه می باشد اما آن باید یک توجه و ملاحظه مرکزی در راستای مؤثر بودن در تمام حیطه ها و نواحی باشد.
(ACM Press. ACM International Conference Proceedings Series. June 12-14 |2005. USA.P:2.Online).

بیان اجمالی چند پروژه مهم ملی و بین المللی متمرکز در ICTs برای زنان در کشورها و قاره های گوناگون:

شبکه ICT زنان ویکتوریا در ملبورن استرالیا :اهداف ویژه این پروژه عبارتند از 1)تشویق زنان برای ورود در صنعت ICT،2)استخدام و نگهداشتن زنان در صنعت ICT،3)توانا ساختن برای به دست آوردن توانایی بالقوه اشان در مشاغل اشان.
یک دامنه ای از اقدامات و ابداعات مورد اجرا در این پروژه قرار گرفته خواهند شد ،که شامل :1)برنامه های مشاوره و مدد کاری کارآموزان توسط افراد مجرب ،2)بورس های تحصیلی و تحقیقی ،3)گرد هم آیی های آموزشی ،4)کارگاههای آموزشی توسعه حرفه ای ،5)کتابچه راهنما شبکه مشاغل ،6)برنامه پاداش ها ،7)رویداد های شبکه ای ،8)برنامه های بازاریابی و پیشبرد فرصت های کاری .(Victorian Women in ICT Network.11 November 2005. Online)
قدرت بخشی زنان رواندا از طریق ICT: عدم پایداری و ثبات سیاسی دائم و نسل کشی 1994 ،زخم های عمیقی را بر زنان رواندایی بر جای گذاشت.علیرغم محیط سیاسی توانمند کننده و یک 50درصد پیش بینی نشده نمایندگان زن در مجلس ، زنان رواندا بوسیله فقر ،فقدان دسترسی به منابع ، و نابرابری های جنسیتی به گونه ای مداوم مورد تأثیر قرار گرفته می شوند که آنها را از فرصت ها جهت بهبود امرار معاش هایشان و حقوق اشان ، مجزا و جدا نگه می دارند. پروژه رواندا قسمتی از کار ابتکاریUNIFEM در پل کردن فاصله تقسیم و شکاف دیجیتالی جنسیتی در آفریقا بوسیله مشارکت کنندگان استراتژیکمی باشد که از نیروی اهرم دانش و آگاهی ،تخصص و منابع آفریقایی ((پراکندگی دیجیتالی )) برای سهیم شدن در ریشه کن کردن فقر فیمینیستی در آفریقا از طریق ICT می باشد.(Empowering Rwandan Women Through ICT. P:1 Online)
درپروژهICT- - شبکه اجتماعی زنان توانمند شده در هندوستان ، هدف اصلی یک کامپیوتر برای هر روستا جهت ایجاد یک مرکز خدمات ICT می باشد که منحصراً برای زنان خدمات مورد نیاز را تهیه خواهد نمود. مجریان پروژه ،ICT را به عنوان یک ابزار که تغییر قدرت را از دارندگان به ندار ها تسهیل و تسریع خواهد نمود و از فرایند توانمند سازی زنان حمایت و پشتیبانی خواهد نمود دریافته اند . (ICT-Enabled Womens Social Net in India.P:1.Online).
در پروژه آناتولی جنوب شرقی(GAP) که بزرگترین پروژه توسعه منطقه ای در ترکیه است که 75000 کیلومتر مربع زمین ،9 استان و یک دهم کل سطح ترکیه را می پوشاند. هدف اساسی پروژه بهبود وضعیت اقتصادی ناحیه آناتولی جنوب شرقی با یک دیدگاه برای کاهش اختلاف و نابرابری ها بین ناحیه GAP و نواحی نسبتاً توسعه یافته تر ترکیه می باشد .زنان در میان گروههای محروم در ناحیه در شرایط مشارکت و منفعت آنها از فعالیت های توسعه می باشند. بویژه ICT حمایتگر از مشارکت زنان در فرایند توسعه می باشد. ICTs توسعه متوازن جنسیتی را بوسیله قدرت بخشی زنان از طریق تسهیل انتقال اطلاعات ،پیشرفت می دهد.نتایج یک تحقیق در کاربرد ICTs توسط زنان در این ناحیه GAP نشان داد که دانش و آگاهی زنان روستایی از ICTs ناکافی می باشد.و این موجب اثر منفی بر منفعت زنان روستایی از ICTs می گردد.و گنجاندن آموزش IT با فعالیت های آموزشی ،آموزش کشاورزی،و خواندن و نوشتن آموزش با گسترده تر کردن چشم انداز زنان روستایی ،مقید و سودمند می باشد.همچنین تعدادی محدودیت های فرهنگی برای استفاده از ICTs در این ناحیه مشاهده گردید.
(Ozer|et al. October 2005.PP:213-218).

توان‌ بالقوه‌ ICTsهای‌ جدید برای‌ توسعه‌ روستایی‌:

تعریف جامع ICTs:
در حالی‌ که‌ واژه‌ "ICTs" می‌تواند به‌ عنوان‌ شمول‌ یک‌ دامنه‌ وسیع‌ از رسانه‌ها تعبیر وتفسیر گردیده‌ شود، "ICTs"های‌ جدید به‌ معنی‌ "استفاده‌ از کامپیوترها و نظامهای‌ ارتباطی‌ بین‌کامپیوترها مورد استفاده‌ قرار گرفته‌ می‌شوند" (CTA 1994: 4).

این‌ ICTsهای‌ جدید بیشترقابلیت‌ دسترسی‌ پیدا می‌کنند، و استفاده‌کنندگان‌ می‌توانند اطلاعات‌ را از منابع‌ متنوع‌ به‌ دست‌بیاورند، و یک‌ کامپیوتر توانسته‌ است‌ نیازهای‌ یک‌ اجتماع‌ روستایی‌ بزرگ‌ را برآورده‌ کند. یک‌سمینار CTA در مورد "نقش‌ اطلاعات‌ برای‌ توسعه‌ روستایی‌ در کشورهای‌ ACP " نتیجه‌گیری‌کرد که‌ "این‌ فن‌آوریهای‌ جدید چشم‌ اندازهای‌ جدید و چندگانه‌ای‌ را ارایه‌ می‌کنند که‌ هماننددسترسی‌ سریعتر و با تمرکز بهتر به‌ اطلاعات‌ می‌باشد. (CTA 1998: 13). پست‌ الکترونیکی‌عمومی‌ترین‌ ICT جدید مورد استفاده‌ می‌باشد و موجب‌ یک‌ انقلاب‌ فرهنگی‌ در روشی‌ که‌افراد و سازمانها با هم‌ کنش‌ متقابل‌ می‌کنند در شرایط‌ زمان‌، هزینه‌ و مسافت‌؛ گردیده‌ است‌.دومین‌ استفاده‌ قابل‌ توجه‌ از ICTsهای‌ جدید شبکه‌ جهانی‌ وِب‌ می‌باشد که‌ مردم‌ را برای‌دسترسی‌ به‌ اطلاعات‌ در میلیونها کامپیوترهای‌ دیگران‌ قادر و توانا می‌کند.

تعدادی‌ از مثالها از زمینه‌هایی‌ که‌ در آنجا ICTsها توانستند یک‌ نقش‌ تسریعگر درنواحی‌ روستایی‌ در حال‌ توسعه‌ ایفاء کنند؛ شامل‌:

* فرایند تصمیم‌گیری‌ ـ تصمیم‌گیری‌های‌ صحیح‌ وابسته‌ بر موجود بودن‌ اطلاعات‌ جامع‌،به‌ موقع‌ و به‌ روز می‌باشد. مسایل‌ و مشکلات‌ امنیت‌ غذایی‌ که‌ کشورهای‌ در حال‌ توسعه‌ با آن‌رو برویند، نیاز برای‌ محققان‌، برنامه‌ریزان‌، سیاستگذاران‌، کارگزاران‌ توسعه‌ و کشاورزان‌ مطلع‌و آگاه‌ را به‌ نمایش‌ می‌گذارد.

* چشم‌انداز بازار ـ کشاورزان‌ تولیداتشان‌ را توانستند پیشرفت‌ دهند و به‌ مدارک‌ و اسنادساده‌ همانند ترتیبات‌ بر روی‌ شبکه‌ وب‌ اقدام‌ کنند. تجارت‌ الکترونیکی‌بنابراین‌ توانست‌ مؤسسان‌ شرکت‌ها را برای‌ دسترسی‌ به‌ اطلاعات‌ بازار جهانی‌ و باز کردن‌بازارهای‌ ناحیه‌ای‌ و جهانی‌ قادر سازند که‌ قیمت‌های‌ بهتر فروش‌ و افزایش‌ درآمدهای‌کشاورزان‌ می‌باشند.

* قدرت‌بخشی‌ به‌ اجتماعات‌ روستایی‌:
ICTsها می‌توانند به‌ اجتماعات‌ روستایی‌ قدرت‌ ببخشند و به‌ آنها یک‌ "عقیده‌ و اظهار"بدهند که‌ به‌ آنها برای‌ سهیم‌ بودن‌ در جریان‌ توسعه‌ اجازه‌ می‌دهد. با ICTsهای‌ جدید،اجتماعات‌ روستایی‌ می‌توانند توانایی‌ برای‌ بهبود و پیشرفت‌ شرایط‌ زندگی‌اشان‌ را به‌ دست‌آورند و از طریق‌ آموزش‌ و مباحثه‌ با دیگران‌ به‌ یک‌ سطحی‌، تهییج‌ گردیده‌ شوند مکانی‌ که‌ آنهاتصمیماتی‌ را برای‌ توسعه‌ خوداشان‌ می‌گیرند (Balit 1998: 30).

* هدف‌گیری‌ گروههای‌ حاشیه‌ شده‌ ـ اغلب‌ مردم‌ فقیر روستایی‌ فاقد قدرت‌ برای‌دسترسی‌ به‌ اطلاعات‌ می‌باشند. ICTsها توانستند به‌ همة‌ بهره‌برداران‌ شامل‌ جامعه‌مدنی‌، به‌ویژه‌ جوانان‌ و زنان‌ منفعت‌ و سود برسانند (UNDP| 2000). سایر گروههای‌ محروم‌ که‌توانستند مورد هدف‌ قرار گرفته‌ بشوند شامل‌ دهقانان‌ از کار افتاده‌ ناتوان‌ و معیشتی‌ می‌باشند.

* ایجاد اشتغال‌ ـ از طریق‌ ایجاد مراکز اطلاعات‌ روستایی‌، ICTsها می‌توانند ایجادفرصت‌های‌ شغلی‌ در نواحی‌ روستایی‌ به‌ وسیله‌ به‌ کار گماردن‌ مدیران‌ مرکز از راه‌ دور(telecentre)، کارشناسان‌ متخصص‌ موضوعی‌، مدیران‌ اطلاعات‌، مترجمان‌ و تکنسین‌های‌فن‌آوری‌ روستایی‌ می‌باشند. چنین‌ مراکزی‌ به‌ پر کردن‌ شکاف‌ بین‌ اجتماعات‌ شهرنشینی‌ وروستایی‌ و کاهش‌ مسئله‌ و مشکل‌ مهاجرت‌ روستا ـ شهر؛ کمک‌ می‌کنند.

نتیجه گیری:

فن آوری ICT به عنوان یک عنصر کلیدی نوآوری اجتماعی و اقتصادی مورد شناسایی قرار گرفته شده است.بازار ICT فرصت های شغلی خوبی را ارائه و فراهم می کند اما سهم زنان در این قسمت ،هنوز پایین تر از متوسط است و نرخ های خارج شدن و شرکت نکردن بسیار بالا می باشند.(ICT and Women:Dream Job as IT Expert.P:1. Online) .
ایجاد فضاهای مخصوص زنان در ارتباط با ICT بسیار مهم می باشد.برای مثال شروع و راه اندازی رشته های کارآموزی مختص زنان و کافه های Cyber برای گروههای زنان محروم فرهنگی به نظر می رسد که بسیار مهم می باشند.این واضح است که علاقه به تلویزیون در اغلب نواحی روستایی بسیار بالا می باشد اما بدون هیچ تسهیلی از سوی آژانس های توسعه ،ICT تنها یک سرگرمی اوقات فراغت در کوتاه مدت می باشد.بنابراین ICT باید در سایر فعالیت های توسعه کشاورزی و روستایی همانند کارآفرینی و بازاریابی الکترونیکی ادغام و گنجانده گردیده شود.
برای نتیجه گیری ،چالش های سیاسی بسیار زیادی برای مشکلات زنان و ICT در ارتباط با موارد 1)آموزش،2)بازار کار ،و 3)مصرف ، مورد نیاز می باشند.ICTs نه همه،بلکه یک ابزار مهم برای توسعه روستایی می باشد.آن باید به عنوان قسمتی از فعالیت های توسعه روستایی و ترویج ،گنجانده شود.مشارکت مؤثر زنان روستایی در تمام جنبه های حیطه ICT و منفعت اجتماعی و اقتصادی آنها از ICTs نیازمند اقدامات فوری و قاطع در بسیاری از حیطه ها می باشد.
(Ozer|et al. October 2005.PP:213-218).
ما باید از نظام های نرم افزار روشن و واضح برای رسانه های جدید و نظام آموزش همراه با نظام های سخت افزار آنها، حمایت کنیم. هنگامی که ما نظام های اطلاعات را برنامه ریزی و ایجاد می کنیم، ما باید سه سازه های 13 عمده و اصلی فن آوری را مورد توجه قرار بدهیم که عبارت از گفتن سخت افزار، نرم افزار و نیروی انسانی14 مورد نیاز در این زمینه است و من فکر می کنم که این برای بهبود نزدیکترین مسایل در مدیریت کشاورز، مهم ترین است زیرا که مشکلات بر اساس و به استناد موقعیت کشاورزان جداگانه و منفرد، تفاوت می کنند.

پیشنهاداتی برای ایران:

در پذیرش و اشاعه فن آوری های اطلاعات (IT ) در مناطق روستایی و کشاورزی ایران، باید به مباحثی همچون ظرفیت جذب ( هزینه، پیچیدگی، وابستگی به خدمات زیر ساختاری، گرانی و … ) اتصال به سیستم، اختیارات، سلسله مراتب، شکاف دیجیتالی بین مناطق شهری و روستایی و همین طور بین اقشار مختلف درون کشور مثل ثروتمند و فقیر، مرد و زن و … ، جایگاهIT در فرهنگ، سیاست و جامعه ایران، عوامل فرهنگی در پذیرش IT ( زبان، ملی گرایی، تنوع گرایی، وجود چهارچوب قانونی برای کاربرد، اعتماد مردم و مسئولین، نوع روابط قدرت در کشور و … ) سرمایه ( درونی، بیرونی، فیزیکی ) ، کنترل ( نوع مؤسساتی که عهده دار و کنترل بر IT دارند، نوع کنترل آنها ) ، مهارت و توانایی بهره برداران ( سطح سواد، ایجاد دوره های کار آموزی، تخصص و … ) توجه شود. در کل باید ببینیم که آیا IT در کارهای کشاورزی و توسعه روستایی ایران دارای مواردی همچون قابل دسترس بودن، از عهده بر آمدن، موجود بودن و مناسب بودن می باشد یا خیر؟ بدیهی است که برای دسترسی به موارد فوق و موفقیت در پذیرش و کاربرد IT در کشاورزی ایران،نیاز به برنامه ریزی دقیق، مشارکتی، غیر متمرکز، مداوم و واقع گرایانه داریم و در کنار آن باید از تجارب و مدل های موفق پذیرش IT در کشورهای دیگر بویژه کشورهایی که از لحاظ اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و … با ایران مشابهت دارند استفاده و ارزشیابی نمود و در توسعه و پذیرش IT در ایران، با حفظ جانب احتیاط و ایجاد ابداعات از آنها استفاده کرد.

پی‌ نوشتها:

1- Information Technology (IT):
فن‌شناسی‌ اطلاعاتی‌: سیستم‌های‌ الکترونیکی‌ برای‌ ذخیره‌سازی‌، بازخوانی‌، انتقال‌، دریافت‌ وپردازش‌ اطلاعات‌ (سلمان‌ زاده‌، س‌. ؛ و دیگران ؛ 1379).
2- Information and communication Technologies (ICTs)
(ICTs) به صورت گسترده می تواند به فن آوریهایی اطلاق و تعبیر گردد که ارتباطات را تسهیل می کنند و فرآوری و انتقال اطلاعات را بوسیله وسایل الکترونیکی انجام میدهند.این تعریف دامنهای کامل از (ICTs) را شامل می شود ، از رادیو و تلویزیون تا تلفن ( ثابت ومتحرک )، کامپیوترها واینترنت.
(source:WORLD SUMMIT ON THE INFORMATION SOCIETY.FEBRUARY 2005. P :1)

منابع :

1 ) الیوت، س. ( 1381 ). نظامهای آموزش از راه دور. ترجمه: دکتر سید مهدی میردامادی. کرج. نشر آموزش کشاورزی.
2) برنامه عمران ملل متحد.(1374). گزارش توسعه انسانی 1995.مترجم:غلامحسین صالح نسب. ضمیمه ماهنامه جهاد . شماره 183-182. معاونت ترویج ومشارکت مردمی .تهران . وزارت جهاد سازندگی.
3 ) بلکبرن، د . ( ویراستار ) . ( 1380 ) . بنیان ها و تحول فعالیت ها در ترویج کشاورزی. مترجم: دکتر سید جمال فرج الله حسینی . تهران. مرکز انتشاران علمی دانشگاه آزاد اسلامی.
4) بنی هاشمی. (دی 1380). نگرش نادرست جامعه نسبت به توانایی های زنان ،مشکل کلیدی بر سر راه توسعه فعالیت های زنان روستایی . در: ماهنامه مروج. تهران. انتشارات فنی معاونت ترویج سازمان تحقیقات،آموزش وترویج کشاورزی. صفحه 3.
5) بی نام . (فروردین 1382). با زنان مدد کار. در :جهاد روستا ،ویژه جوانان. شماره :422. تهران. معاونت ترویج و نظام بهره برداری (وزارت جهاد کشاورزی).
6) بی نام. (شهریور 1382). نگاهی به انواع آموزشهای کاربردی برای دختران روستایی . در :جهاد روستا، ویژه جوانان .شماره: 427.تهران. معاونت ترویج ونظام بهره برداری (وزارت جهاد کشاورزی).
7) بی نام.(آبان 1380).روز جهانی زنان روستایی. در: ماهنامه مروج. تهران. ا نتشارات فنی معاونت ترویج سازمان تحقیقات، آموزش وترویج کشاورزی.صفحه2.
8) بی نام .(دی1380 ). تعاونی های روستایی زنان. در:ماهنامه مروج. تهران . انتشارات فنی معاونت ترویج سازمان تحقیقات،آموزش وترویج کشاورزی .
9) پناهی،ف.(1382). بررسی میزان دسترسی زنان به خدمات آموزشی وترویجی. در: مجموعه مقالات بر گزیده دومین همایش سراسری علمی پژوهشی باشگاه پژوهشگران جوان . اقلید . معا ونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی اقلید.
10)تریبوس ، م. (1382). مدیریت کیفیت در آموزش و پرورش .ترجمه : افسانه باقری ، یعقوب حسین زاده.تهران .دفتر بهبود کیفیت و راهبری استاندارد ها.
11) رستمی ، ف .(آبان 1384) . سیاست های توانمند سازی زنان روستایی.در: ماهنامه علمی – کشاورزی – زیست محیطی " دهاتی " .سال سوم .شماره 26 . صفحات50 -52.
12 ) رضایی نژاد، ع . ( 1378 ) . پژوهشی در مدیریت کیفیت فراگیر، شناخت و کاربرد. تهران . مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
13 ) زگتیری، ه . د . ( 1378 ) . مدیریت ارشد و کیفیت. ترجمه: مهندس مسلم خرم. تهران. ریز پردازنده.
14) سازمان جهانی خوار وبار وکشاورزی (فائو ). (1374). زنان در توسعه کشاورزی ؛ برنامه کار فائو . مترجم :غلامحسین صالح نسب . تهران.مدیریت مطالعات و بررسیها .معاونت ترویج ومشارکت مردمی وزارت جهاد سازندگی.
15) سلمان‌زاده‌، س‌.؛ شهبازی‌، ا؛ کرمی‌، ع‌. ؛ ملک‌ محمدی‌، ا. (1379). فرهنگ‌ کشاورزی‌ ومنابع‌ طبیعی‌، جلد ششم‌، ترویج‌ و آموزش‌ کشاورزی‌. انتشارات‌ دانشگاه‌ تهران‌.
16) سوا نسون ،ب ، ی. بنتز، ر، پ. سو فرانکو ،ا، ج.(1381). بهبود ترویج کشاورزی ،کتاب مرجع . مترجمان: غلامحسین صالح نسب ،رضا موحدی،اسماعیل کرمی دهکردی . تهران –معاونت ترویج ونظا مهای بهره برداری، دفتر مطالعات و تلفیق برنامه ها وزارت جهاد کشاورزی.
17) شهبازی،ا. (1375). توسعه وترویج روستایی . چاپ دوم . انتشارات دانشگاه تهران .
18) فاضل نیا ،غریب. کیانی ، اکبر.(1382 اسفند ). فناوری های اطلاعات و ارتباطات وتبیین نظریه ای روستایی و روستای غنی و فقیر اطلاعاتی. مقاله ارائه شده در : همایش کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا . دانشگاه علم و صنعت تهران .چاپ در کتاب مجموعه مقالات همایش : صص:19 - 28
20 ) کزازی، ا . ( 1378 ) . مدیریت کنترل کیفیت فراگیر ( نگرشی کاربردی ). تهران. مرکز آموزش مدیریت دولتی.
21) کرمی‌، ع‌. ، فنایی‌، ا. (1373) بررسی‌ نظریه‌پردازیها در ترویج‌، جلد اول‌. معاونت‌ ترویج‌ ومشارکت‌ مردمی‌. وزارت‌ جهاد سازندگی‌. تهران‌.
22) کرمی‌، ع‌. فنایی‌، ا. (1373) بررسی‌ نظریه‌ پردازیها در ترویج‌، جلد دوم‌. معاونت‌ ترویج‌ ومشارکت‌ مردمی‌. وزارت‌ جهاد سازندگی‌. تهران‌.
23) گل محمدی،ف. (خرداد وتیر 1378). زنان وفقر روستایی. در :ماهنا مه سنبله. شماره 108. تهران. صفحات : 71-66.
)لهسایی زاده ، عبدالعلی.(1379).جامعه شناسی توسعه روستایی. نشر زر . شیراز
24) محسنیان‌ راد، م‌. (1374). ارتباط‌شناسی‌، ارتباطات‌ انسانی‌ (میان‌ فردی‌، گروهی‌،
جمعی‌). چاپ‌ دوم‌. سروش‌. تهران‌.
25)معاونت برنامه ریزی و بررسیهای اقتصادی .( 1383) . مروری اجمالی بر طرحهای توسعه فن آوری ارتباطات و اطلاعات . تهران. وزارت بازرگانی .
26) ورزه گر، ش. آقاجان نوری، ن. (1376). نقش زنان در فرایند توسعه. در : توسعه پایدار کشاورزی، مجموعه مقالات نشریه شماره 4. فصلنا مه اقتصاد کشاورزی وتوسعه . تهران . معاونت برنا مه ریزی و اقتصاد کشاورزی. وزارت کشاورزی . صفحات: 39-226 .
27) هاوکنیز، ا.ا.، دان‌، آ.ا. کاری‌، ج‌.د.د. (1373). فرایند ترویج‌ کشاورزی‌ و دامپروری‌.سلسله‌ انتشارات‌ روستا و توسعه‌: شماره‌. 14 مترجم‌: ناصر اوکتایی‌. مرکز تحقیقات‌ و بررسی‌مسایل‌ روستایی‌. وزارت‌ جهاد سازندگی‌. تهران‌.

28) Accascina| G. (2000). Information Technology and Poverty Alleviation.
http://www.fao.org/SD/CD direct/ CDre 0055 h. htm.
29)Anonymus. (2004) .Technology Development and Transfer for rural Women in Asia .available online:www.fao. org
30)ChapmanوR.and slaymaker|T. ( November 2002 ) ICTs and Rural Development : Review of the literature | current interventions and opportunities for Action. Available online: www.odi.org.UK/publications /working papers/ wp192.pdf
31)EmpoweringRwandanWomenthroughICT(N.D).www.wougnet.org/Documents/UNIFEM/EmpowerRwandanWomen.html
32) Farrel| C.O.| Norrish| P.| Scott| A. (2000). Information andCommunication technologies for sustainable livelihoods. http://www.fao.org/waicent /faoinfo/ sust Dev/ CD direct/ CD re 0055d. htm.
33)Hambly Odame| H . | Hafkin | N. | Wesseler | G. | Boto| I. (September 2002). Gender and Agriculture in the information Society . in : Briefing Paper 55 . International Service For National Agricultural Research (ISNAR).
34)ICT-Enabled Women s Social Net in India(December 2003).www.apdip.net/projects/ictrnd/2003/S09-social_net
35)ICTand Women:Dream Job as IT Expert(21 May 2005).www.socialrights.org/spip/article1183.html
36)MACRO ENVIRONMENT AND TELECOMMUNICATION.(N.D.) AVAILABLE ONLINE:cbdd.wsu.edu Kewlcontent/cdoutput/TR501/page59.htm
37)Kirlidog|M. Gur|Oymen.(October 12-14 |2005).Existing Rural ICT in Turkey and ICT for Development:Is Tranformation Possible ? in: Proceedings-International Congress on Information Technology in Agriculture|Food and Environment(ITAFE05).PP:205-213.
38) Munyua| H. (2000). Information and Communication Technologies for rural Development and food security: lessons from field experiences indeveloping countries. http://www.fao.org/sd/CD direct / CD re 0055 b. htm.
39)Nath|V.(April 2002).Empowerment and Governance through ICT:Womens Perspective.Internet &ICTs for Social Justice and Developmen News-APC.Volume11|No.1|availableonline:www.iimahd.ernet.in/egov/ifip/apr2001/article1.htm
40) OXFORD| advanced Learners Dictionary| 2002.
41)Ozer|D.Yilmaz|Y.Demiryurek|K.Gulcubuk|B. Talug|C.(October 12-14 |2005).Do Information and Communication Technologies (ICTs) Have any Meaning for Rural Women?in: Proceedings-International Congress on Information Technology in Agriculture|Food and Environment(ITAFE05).PP:213-218.
42)Proceedings of the International Symposium on Women and ICT:Creating Global Transformation-CWIT05.(June 12-14 |2005).ACM Press.ACM International Conference Proceedings Series.
43)Rotschild | C . S . (1995) . Gender and Rural Poverty . in : Poverty Alleviation through Agricultural Projects .[Eds :Emmanuel D Silva and kaye Bysouth] . 2 nd ed . Washington | D . C . | The World Bank . PP: 30 – 36 .
44) Seeverse| B.| Graham| D.| Gamon| J.| Conklin| N. (1997). Educationthrough cooperative Extension. Delemar Publishers. U.S.A.
45) Spira| J.L. (1999). Integrating Progressive Education into Technology -Based Distance learning. http://horizon. unc. edu/ Projects/ monograph/cd /Professional - schools/spira.asp.
46) Thomas| D.C.| Callahan| D.W. (2002)| Information Technology Adoptionin Agricultural Operations: A Progession Path. http://www.joe.org/joe/2002decem ber/iw1. shtml.
47)UNITED NATIONS ECONOMIC COMMISSION FOR EUROPE|SERIES:ENTREPRENEURSHIP and SME.(2004).ACCESS TO FINANCING AND ICT FOR WOMEN ENTREPRENEURS IN THE UNECE REGION|Challenges and good practices.UnitedNations.Geneva.Switzerland.availableonline:www.unece.org/oes/gender/documents/Overview.pdf
48)UN system network on rural development and food security.(N.D). COMMUNICATION FOR DEVELOPMENT . AVAILABLE ONLINE:www.rdfs.net/themes/communication_en.htm
49)Victorian Women in ICT Network.(11 November 2005).www.mmv.vic.gov.au/WomeninICT
50) WORLD SUMMIT ON THE INFORMATION SOCIETY.(FEBRUARY 2005).GENDER AND AGRICULTURE/ RURAL DEVELOPMENT IN THE INFORMATION SOCIETY .AVAILABLE ONLIN: WWW. Genderwsis.org/196.0html