آلودگی صوتی ناشی از ترافیک در شهر کرمانشاه در سه‌ماهه اول

 سال 1379

مهندس منوچهر امیدواری*؛   مهندس نصرا... قهوه‌ای**؛  مهندس مجتبی اختیاری***

چکیده :

سابقه و هدف:  صدا یکی از عوامل زیان‌آور مهم در شهرهای بزرگ می‌باشد که زندگی در شهرها را با مخاطرات زیادی روبرو ساخته است. از مهم‌ترین منابع ایجاد این آلودگی ترافیک و تردد اتومبیل‌ها می‌باشد. به‌همین منظور این تحقیق با هدف بررسی میزان آلودگی صوتی ناشی از ترافیک و تردد اتومبیل‌ها در شهر کرمانشاه انجام گرفت.

مواد و روش‌ها: این تحقیق از نوع توصیفی مقطعی در دو مرحله به اجرا در آمد: در مرحله اول صدای عمومی خیابان‌های شهر مورد بررسی قرار گرفت که در این خصوص تعداد 328 ایستگاه به‌عنوان نقاط اندازه‌گیری صدا در خیابان‌های پرترافیک شهر انتخاب شدند. ایستگاه‌ها در دو طرف در حد فاصل بین خیابان و پیاده‌رو به فواصل 25 متر از همدیگر انتخاب شدند کلیه اندازه‌گیری‌ها با توجه به استعلام به عمل آمده  درخصوص ساعات  اوج ترافیک در مقطع زمانی 8-4 بعدازظهر انجام گرفت. دستگاه مورد استفاده در طرح  Quest-2900  و B&k-2230   بود . در مرحله دوم میزان صدای دریافتی در افراد ساکن در این خیابان‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت که در این ارتباط در حدود 106 نفر از کسبه و پلیس‌های راهنمایی و رانندگی مستقر در این خیابان‌ها انتخاب و دزیمتری شدند. در این مرحله جهت ارزیابی از فاکتور  Leq  استفاده‌ شد. دستگاه مورد استفاده در این قسمت از طرح دزیمتر  Quest  بود. چهت مقایسه نتایج با استاندارد (dB 500) از  تست Z  استفاده گردیده.

یافته‌ها:  نتایج به‌دست‌آمده در این تحقیق نشان داد که میزان صدای زمینه در شهر کرمانشاه بالا بوده، به‌طوری‌که میزان L50 و L90 در شهر کرمانشاه dB  1/4±68 و 4/4±63  برآورد شده‌ است . .نتایج به‌دست‌ آمده در ارتباط با صدای دریافتی توسط ساکنان این مناطق نشان داد که کسبه ساکن در این خیابان‌ها صدایی برابر  dB  2/3±3/74 در اطراف میادین و  dB 1/3±6/75 در خیابان‌ها دریافت می‌کنند و پلیس‌های راهنمایی و رانندگی مستقر در میادینdB  5/1±5/73 و مستقر در خیابان‌ها dB 4/1± 75 دریافت‌ می‌کنند.

بحث: با توجه به نتایج به‌دست‌آمده مشخص می‌گردد که شهر کرمانشاه از آلودگی صوتی بالایی برخوردار است و در مقایسه با استانداردها در اکثر موارد بالاتر از استاندارد می‌باشد. نتایج بدست‌آمده‌ با نتایجی که از سوی موسسه OECD  ارائه‌ شده‌ است مشابه بوده و در گزارش ارائه‌شده از سوی این شرکت اشاره به بالا بودن صدا و شاخص  Leq نموده است.
 

**کارشناس بهداشت حرفه ای

* عهده‌دار مکاتبات:کرمانشاه، باغ ابریشم، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی کرمانشاه، گروه بهداشت‌حرفه‌ای، تلفن: 4228608-0831

در نهایت پیشنهاد می‌شود که در ارتباط با شهرسازی کرمانشاه و مهندسی ترافیک با پهن کردن خیابانها  و  معابر و همچنین استفاده از پانل جاذب صوت میزان صدا را کاهش نمایند.

کلیدواژه‌ها: صدا، Leq ، ترافیک، اتومبیل ،کرمانشاه.

مقدمه :

صدا یکی از عوامل فیزیکی است که زاییده صنعت و گسترش و کاربرد وسیع وسایل و ماشین آلات و تجهیزات می‌باشد. این عامل سبب می‌گردد که انسان در زندگی روزمره خود با خطرها و بیماری‌های مختلف ناشی از صدا مواجه شود.

پیشرفت جوامع صنعتی و توجه انسان به زندگی شهرنشینی سبب گردیده است که زندگی انسان در شهرهای بزرگ با مشکلات خاصی روبرو شود. یکی از این مسائل که آسایش و سلامتی انسان را به‌خطر انداخته، خطرهای ناشی از صدا می‌باشد (1و2). در آماری که انجمنOECD  در سال 1994 منتشر نمود، مشخص گردید که بیش از 17 میلیون نفر در فرانسه با صدایی بیش از 55 دسی‌بل در20-8 ساعت‌ از زندگی روزمره خود مواجه می‌باشند . همچنین در این گزارش پیش‌بینی شده که با روند فعلی رشد شهرنشینی تا سال 2010 این رقم به 8/18 میلیون نفر می‌رسند. همچنین پیش‌بینی نموده که تا سال 2010، 9/13 میلیون نفر با صداهایی بیش از 65 دسی‌بل در تماس خواهند بود (3).

با توجه به این آمار مشخص می‌شود که بررسی آلودگی صوتی در شهرهای بزرگ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است،  به‌طوری‌که در مقاله‌ای که  Steensberg در سال 1999 به چاپ رساند، به این مشکل در کشور دانمارک اشاره نموده و سیاست‌های دولت را در دو دهه اخیر در جهت کاهش صدا در شهرهای بزرگ مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است.از مهم‌ترین منابع تولید آلودگی صوتی که در این مقاله به آن اشاره شده است، صدای ناشی از اتومبیل‌ها و ترافیک بوده است(4). درهمین خصوص درسـال1985 انجـمـن‌اروپـا(EC)  میـزان آلــودگی‌نـاشـی از اتومبیل سـواری را حـدود

آلودگی‌های صوتی در شهرها یکی از عوامل مهم درکاهش سطح سلامت ساکنان شهرهای بزرگ می‌باشد. در مقاله Gomez نیز آلودگی‌های صوتی ناشی از ترافیک از عوامل مهم در کاهش سطح سلامت جامعه مطرح شده‌آند(6).

باتوجه با این مطالب بر آن شدیم که تحقیقی از نوع توصیفی مقطعی با هدف بررسی آلودگی صوتی ناشی از ترافیک در شهر کرمانشاه انجام دهیم.  این تحقیق در سه‌ماهه اول سال 1379 به‌اجرا در آمد.

مواد و روش‌ها:

این تحقیق از نوع توصیفی مقطعی بوده که در قدم اول تحقیق باتوجه به نقشه شهر کرمانشاه و با

جدول 1-  مشخصات خیابان‌های اصلی و پرترافیک مورد اندازه‌گیری در شهر کرمانشاه

هماهنگی معاونت راهنمایی و رانندگی استان کرمانشاه خیابان‌های پرترافیک و اصلی شهر مشخص گردید. مشخصات کلیه خیابان‌های مورد نظر در جدول 1 نشان داده شده است .

همچنین باهماهنگی به‌عمل‌آمده درحوزه معاونت راهنمایی‌و‌رانندگی‌استان،زمان‌های‌پرترافیک‌مسیرهای انتخابی 8-4  بعدازظهر تعیین گردیده و به‌عنوان زمان اندازه‌گیری در نظر گرفته شد. نقاط‌ اندازه‌گیری‌ به‌ فواصل‌ 25 متر در طول هر خیابان به‌عنوان ایستگاه در کنار خیابان و حد فاصل پیاده‌رو و سواره‌رو انتخاب شد. قابل‌ذکر است که کلیه اندازه‌گیری‌ها در دوطرف خیابان انجام شده است (7و8). برای اندازه‌گیری صدا از دستگاه‌های  B&k-2230 و  Quest-2900 استفاده شد.

در بخش دوم تحقیق شاخص  Leq  در 106 نفر از کسبه و پلیس‌های راهنمایی و رانندگی مستقر در چهارراه‌های پرترافیک (46 نفر پلیس راهنمایی و رانندگی و 60 نفر کسبه) بررسی شد که در این‌خصوص از دستگاه دزیمتر  Quest  استفاده گردید و اندازه‌گیری طی 4 ساعت از ساعات پرترافیک روز انجام گرفت . برای این کار دستگاه مذکور به افراد موردنظر که به‌صورت تصادفی‌ انتخاب‌شده‌بودند، وصل‌شد و شاخص‌های مورد نظر اندازه‌گیری گردید. روش به‌کار رفته در این تحقیق براساس‌روش‌های‌ارائه‌شده‌ازسوی‌مؤسسات‌ استاندارد کوتاه‌ مدت‌ (5/0 ساعته) درنظر گرفته شد(7).
    برای ارائه یافته‌ها از آماره‌های توصیفی مانند میانگین و انحراف‌معیار و تست آماری Z  استفاده گردیده است .

یافته‌ها :

نتایج نشان داد که میزان صدا در مناطق مرکزی شهر کرمانشاه درشبکه A  2/3± 6/76 و در شبکه C برابر 3/3 ±9/81 بوده است . نتایج به‌دست آمده به تفکیک خیابان‌های موردنظر درجدول 2 ارائه شده است.

همانطور که در جدول 2 مشخص شده است، میزان صدا در بیشتر خیابان‌های پررفت و آمد از مقادیر استاندارد بالاتر بوده است. نتایج نشان می‌دهد که بیشترین میزان صدا مربوط به خیابان‌های
 اشرفی اصفهانی و کاشانی می‌بـاشد که شـاید بتوان

جدول2- میزان صدای خیابان‌های مختلف شهرستان کرمانشاه در دو شبکه  C  و A در سال 1379.

گفت پرترافیک‌ترین خیابان شهر می‌باشد. این مسأله به‌دلیل مرکزیت خرید این خیابان هست.

از دیگر پارامترهای بررسی‌ شده‌ میزان 1L ، 10L،50L و90L است که نتایج به‌دست‌آمده دراین‌خصوص  در جدول شماره 3 نشان داده شده است .

 همانطورکه در جدول شماره 3 مشخص است، میزان شاخص 50L و 90L  بالا می‌باشد که نشان‌دهنده بالابودن صدای زمینه‌ای شهر و اشکال در بافت شهر و وضعیت ترافیک آن است. این شاخص‌ها در خیابان اشرفی‌اصفهانی   و کاشانی دارای بالاترین مقدار است که از علل آن می‌توان به قرار گرفتن مرکز شهر در این خیابان‌ها اشاره کرد.

در بخش دوم تحقیق میزان Leq  در کسبه و پلیس‌های راهنمایی و رانندگی اندازه‌گیری شد.
نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که میزان صدا در کسبه
 3/1 ± 6/75 و در پلیس‌های راهنمایی و رانندگی
 45/1± 75 می‌باشد همین فاکتور در مواردی که در میادین قرار داشته‌اند، به‌ترتیب در کسبه 7/1 ± 3/74 و در پلیس‌های راهنمایی 52/1 ± 5/73 بود که همانطور که مشخص است میزان صدای ناشی از کسبه بالاتر از مقادیر صدای دریافتی توسط پلیسهای راهنمایی و رانندگی مستقر در خیابان‌هاست. همچنین مشخص شده که میزان صدا در خیابان‌ها بالاتر از میزان صدای دریافتی در میادین است.مقایسه نتایج بدست‌آمده از این‌ تحقیق‌ با استانداردها نشان‌ داد که‌ جامعه‌ مورد بررسی با صدایی بالاتر از حدود استاندارد مواجه می‌باشد(005/0P< ).

 بحث‌ :

در این تحقیق مشخص گردید که میزان صدا در خیابان‌های پرترافیک شهر از مقادیر بالایی برخوردار

جدول3- میزان‌ پارامترهای 1L  ، 10L ، 50L  و90L  در شهرستان کرمانشاه در سه‌ماهه اول سال 1379

است و همچنین میزان صدای دریافتی توسط کسبه و پلیس‌های راهنمایی و رانندگی بالا می‌باشد، به‌طوری‌که با مقایسه این نتایج با مقادیر استاندارد مشخص گردید که مقادیر به‌دست آمده بالاتر از حدود استاندارد می‌باشد. لذا باتوجه‌به این‌ تحقیق در شهر کرمانشاه آلودگی صوتی یک مشکل حاد می‌باشد که اگر کنترل نگردد می‌تواند تأثیرات جبران‌ناپذیری را روی زندگی افراد بگذارد.  

بر اساس یافته‌های این پژوهش میزان آلودگی صدا درخیابان‌های پرترافیک شهر بالاتر از حدود مجاز تعیین‌شده از طرف موسسهOECD بود(9). این نتایج با نتایجی که Garcia در سال 1991 در مقاله خود ارائه نمود، مشابه می‌باشد؛ به‌طوری‌که ایشان در مقاله خود میزان فاکتور L1  را در نقاط پرترافیک شهر معادل dB  3/96 بیان نمود که مشکل ترافیکی شهرهای بزرگ را از دید صدا بیان می‌کند. همچنین در این مقاله به بالا بودن میزان صدای دریافتی در ساکنین این مناطق اشاره نموده است که با نتایج به‌دست‌آمده در این‌ تحقیق‌ مشابهت‌ دارد(10). در این تحقیق میزان شاخص L50 وL90  5/73 و 68 به‌دست آمد که نشان‌دهنده بالابودن صدای زمینه‌ای در شهر کرمانشاه می‌باشد که این نتایج در مقایسه با نتایجی که  Garcia در مقاله خود به آن‌ اشاره نموده است، مشابهت دارد. قابل ذکر است که نتایج با مقادیر ارائه‌شده در مقاله مذکور متفاوت می‌باشد که به‌دلیل تفاوت در بافت شهر، نوع‌ ساختمان‌ و نوع‌ وسیله‌ نقلیه‌ موجود در شهر می‌باشد (10).

طبق گزارشی که از سوی مؤسسه  OECD  ارائه‌ شده‌ به‌ بالابودن‌ صدای‌ اتومبیل‌ها در زمان‌ حرکت‌ اشاره‌ گردیده است(3). همچنین نتایج به‌دست‌آمده از میزان صدای دریافتی در ساکنان مناطق پرترافیک با نتایج ارائه شده توسط Michel Legris  در سال‌ 1998 مشابهت دارد، به‌طوری‌که ایشان میزان صدای دریافتی ناشی از اتومبیل‌ها را در ساکنان این مناطقdB84 ذکر نموده که با یافته‌های این تحقیق در ارتباط با صدای دریافتی مشابهت دارد(11). اختلاف کمی که از نظر عددی در مقایسه با این دو مقاله و نتایج این تحقیق وجود دارد، نشان‌دهنده تأثیر محیط انتشار صوت، سطح جاده و نوع وسیله نقلیه در میزان صدای اینگونه وسایل می‌باشد.

 نتایج این تحقیق نشان داد که شهر کرمانشاه با مشکل صدا مواجه است. از علل فزاینده‌ای که می‌تواند بر این مسأله مؤثر باشد، بافت ترافیکی و شهرسازی آن است که بالا بودن میزان شاخص‌های50L  و90L  نشان‌دهنده این مسأله سبب می‌شود که ساکنان منازلی که در مجاورت خیابان‌های اصلی شهر قرار دارند، از آلودگی صوتی ناشی از ترافیک رنج ببرند. در مقاله‌ای که توسط  Cook  ارائه گردیده به همین نکته اشاره شده است(12). مشکل آلوگی صوتی در بیشتر شهرهای بزرگ هنوز به‌عنوان یک معضل اجتماعی مطرح می‌باشد، به‌طوری‌که از عوامل مؤثر در آن می‌توان فاکتورهای شهرسازی و مهندسی ترافیک را ذکر نمود. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده مشخص می‌گردد که مشکل آلودگی صوتی شهر کرمانشاه تا حدود زیادی به قدیمی بودن بافت شهر و مشکلات ترافیکی آن وابسته است که در مقاله‌ای که توسط  Steenberg  به‌چاپ رسید، از این عوامل به‌عنوان عوامل مؤثر در صدای ناشی از ترافیک ذکر نموده است. نتایج به‌دست‌آمده در این تحقیق با نتایج ارائه‌شده در مقاله مذکور یکسان می‌باشد(4).

References:

1. Kiely G. Environmental engineering . New York: McGraw Hill; 1997| P. 398-415.

2. Corbitt RA. Environmental engineering . New York: McGraw Hill; 1998| P.96-105.

3. OECD. Road side noise abatement. OECD; 1995|  P.19-101.

4. Steenberg J. Community noise policy in Danmark. J Public Health Policy 1999; 109-17.

5. Benz Koizen. Environmental noise barriers. Eand FN Spon 1999; 151-157.

6. Gomez LJ. Urban traffic noise and self reported health. Psychol Rep 1999;  84(3-2):1105-1108.

7. ISO 1996-1. Acoustics| description and measurment of environmental noise.  Part I| 1985.

9. Pelton HK. Noise control management. New York: McGraw Hill; 1993| P.139-160.

10. Garcia A. Statistical analysis of noise levels in urban areas. Applied Acoustics 1991; 36: 227-247.