hc8meifmdc|2011A6132836|Tajmie|tblnews|Text_News|0xfdff78ff030000002708000001000300
عوامل خطر در
بیماران مبتلا به کمردرد مراجعه‌کننده
به مراکز درمانی کرمانشاه (1379)
محمدباقر شمسی*؛ دکتر سیروس
رضایی**
چکیده
سابقه و
هدف: کمردرد دومین علت مراجعه بیمار به پزشک و درمانگاه و پس از سرماخوردگی دومین علت غیبت از کار و مرخصی استعلاجی بوده و مورد شکایت بسیاری از مردم است. عوامل
مختلفی به عنوان عامل خطرزا یا
زمینه‌ساز بروز کمر درد معرفی شده‌اند. باوجود اینکه
کمردرد یک مشکل جهانی است،
عوامل مربوط به آن در جوامع مختلف تفاوت دارد و فرهنگ‌های مختلف باعث ایجاد تأثیرات
متفاوت در میزان شیوع آن می شود. با شناخت عواملی
که تأثیر بیشتری در بروز
کمردرد در یک جامعه داشته‌اند و با کنترل آن‌ها می‌توان برای پیشگیری از آن گام برداشت؛ لذا پژوهش حاضر به‌منظور بررسی عوامل خطر بروز کمردرد در بیماران مراجعه‌کننده به مراکز آموزشی و درمانی شهر
کرمانشاه و مقایسه آن با گروه شاهد انجام شده است.
مواد و روش‌ها: این مطالعه
تحلیلی از نوع مورد- شاهدی است. جامعه آماری شامل 604 نفر بیمار
مبتلا به کمردرد مکانیکی بودند و
همین تعداد به‌عنوان گروه
شاهد از میان بیمارانی
که به علتی غیر از کمردرد به همان مرکز درمانی مراجعه کرده بودند، انتخاب شدند. اطلاعات جمعیت شناختی بیمار و نیز اطلاعاتی درمورد
نحوه انجام دادن کار،
برداشتن اجسام، ایستادن، نشستن، کشیدن سیگار، سابقه فعالیت ورزشی و سابقه بیماری روانی از طریق پرسشنامه اخذ گردید.
یافته‌ها: میزان سن در
گروه مورد و شاهد به‌ترتیب 63/14±
6/42 و 54/14±
57/ 42 سال بود. 7/53
و 7/52 درصد نمونه‌ها در گروه مورد و شاهد مرد و
بقیه زن بودند. میزان قدآنان به ترتیب در گروه مورد و شاهد 138/9±344/166
و 275/9±185/166
سانتیمتر بود. وزن درگروه مورد و شاهد به ترتیب 71/21±
54/68 و 341/12±957/67
کیلوگرم و شاخص
جرم بدن 442/0±5041/2
و 4581/0±5187/2
سانتیمتر بر کیلوگرم بود. بیشترین شغل اظهارشده در هر دو گروه خانه‌دار و بیشترین سطح تحصیلات در هر دو گروه بی‌سواد بود .
3/91 درصد گروه مورد و
5/91 درصد گروه شاهد در
روز بیش از 5 بار (در حد زیاد) خم و راست
می‌شدند. گروه مورد و شاهد به ترتیب 9/77
و 8/75 درصد در روز بیش از یک ساعت به طور مداوم در یک جا می‌ایستادند.
8/69 درصد گروه مورد و 71 درصد گروه شاهد در شغل خود بارهای بیش از 12
کیلوگرم (بارهای سنگین) را جابه‌جا می‌کردند. 1/39 درصد گروه مورد و 3/41 درصد گروه شاهد در طول روز بیش از دو ساعت مداوماً می‌نشستند. 4/13 و 4/14درصد گروه مورد و شاهد بیش از
یک ساعت در روز رانندگی می‌کردند. 3/21
و 7/19 درصد گروه‌های مورد و شاهد سیگاری
بودند. در گروه مورد و شاهد به‌ترتیب
7/14 و 9/13درصد سابقه مراجعه به پزشک یا بستری‌شدن را به علت مشکل روانی ذکر کردند و به‌ترتیب 4/15 و 7/15 درصد گروه‌های مورد و شاهد سابقه فعالیت ورزشی یا عضویت در
تیم های مدرسه یا باشگاه را داشتند.
بحث: گرچه عوامل خطر کمردرد در بیماران مورد مطالعه در حد
بالایی وجود داشت، اختلاف
معناداری بین گروه کمردرد و شاهد به دست نیامد و براساس این پژوهش حداقل بین
بیماران مورد مطالعه نمی‌توان قایل
به تأثیر این عوامل در بروز کمردرد شد.
کلیدواژه‌ها: کمردرد، عوامل خطر، کرمانشاه.
مقدمه
کمردرد
دومین علت مراجعه بیمار به پزشک و درمانگاه است که موجب ناتوانی سالانه 4/5 میلیون
نفر در آمریکا می‌شود، به‌طوری‌که بعد از سرماخوردگی دومین علت غیبت از
کار و مرخصی
استعلاجی بوده است(1 و 2). تقریباً 80 درصد مردم درطول زندگی به
کمردرد مبتلا
میشوند(3 و 4). گرچه کمردرد مشکلی است که
معمولاً خودبه‌خود بهبود می‌یابد، در آمریکا در هر سال حداقل باعث 16
میلیارد دلار هزینه
و 4/5 میلیون نفر معلول می‌گردد(5). در قرن حاضر، این مشکل به‌تدریج همه‌گیر شده، به‌طوری
که در امریکا از سال 1974 تا 1978 تعداد افرادی که به دلیل کمردرد دچار ناتوانی
شده‌اند، 26 درصد افزایش یافته، در حالی که در همین مدت جمعیت فقط 7 درصد اضافه شده است(5).
عوامل
مختلفی به عنوان عوامل خطرزا یا زمینه‌ساز
بروز کمردرد معرفی شده‌اند، از جمله: وارد شدن فشار بر کمر، شغل، وضعیت بدنی غلط، برداشتن،
کشیدن یا هُل دادن بارهای سنگین، چاقی، شاخص جرم بدن، ایستادن طولانی مدت و تعداد
زایمان (در
مورد خانم‌ها). در مورد این عوامل دیدگاه‌های
متفاوتی وجود دارد. در مطالعه‌ای که به منظور بررسی میزان ارتباط کمردرد و عوامل
خطر مختلف بر مبنای اظهار بیمار انجام شد،
مشخص گردید که بروز کمردرد با میزان کشیدن سیگار، حاملگی، در معرض ارتعاش‌بودن در مراکز صنعتی و مدت زمان صرف‌شده در اتومبیل رابطه مثبت داشته و با برداشتن بار به‌صورت روزانه، شاخص جرم بدن(BMI)، سطح فعالیت و نیز زمان صرف‌شده در وضعیت ایستاده یا نشسته یک رابطه
مثبت ضعیف داشته است(6). در مطالعه دیگری که برای پیش‌بینی
میزان شیوع کمردرد و تجزیه و تحلیل تأثیر عوامل خطر مهم مربوط به کار انجام شد، مشخص گردید که شیوع کمردرد در گروه‌هایی که سن بالاتر داشتند و در خانم‌ها
بیشتر بود. در مردان بالای 40 سال، چاقی، اضافه‌وزن و بالابودن مصرف سیگار خطر شیوع کمردرد را افزایش داد. در این
مطالعه دلیلی بر تأثیر بالابودن کلسترول
خون در بروز کمردرد به دست نیامد(7). شغل‌هایی که به جابه‌جاکردن دستی بار خصوصاً برداشتن
مکرر بارهای سنگین و برداشتن همراه با چرخش نیازدارند، خطر شدید بروز کمردردی را
ایجاد می‌کنند که
منجر به ناتوانی و ترک کار می‌شود. علاوه بر آن قرارداشتن کل
بدن در معرض لرزش و داشتن شغل‌هایی
که به قرارگرفتن در وضعیت‌های ثابت نیاز دارند، با کمردرد ارتباط دارد. گرچه همه پژوهش‌ها
قدرت عضلات تنه را با کمردرد مرتبط ندانسته‌اند، دیدگاه‌هایی وجود
دارد که در موقع
برداشتن بارهای سنگین،
اگر کار مورد نیاز
از قدرت و توانایی
شخص فراتر باشد، شرایط
بروز کمردرد مساعد است. در حدود 20 سالگی شیوع کمردرد به علت این است که این سنین، سن انجام دادن کار است و در جوانانی که کار
سنگین ندارند، فقط
کشیدن سیگار با کمردرد ارتباط داشته است که علت بیولوژیک آن مشخص نیست.
شواهدی از تأثیر انعطاف کمر، ظرفیت فعالیت هوازی، کسب آموزش و متغیرهای دیگر در
این مورد مطرح‌شده‌اند، ولی مورد تأیید همگان نیست. شواهدی هم
وجود دارد که رابطه شخص با کار که به
عنوان رضایت‌مندی از شغل شناخته می‌شود، با
کمردرد مرتبط است(8). تحقیقی در روی کارگران 21 شرکت هلندی انجام شد تا
بررسی کند که آیا بار فیزیکی و روانی ناشی از
کار بر غیبت استعلاجی ناشی از کمردرد مؤثر است یا خیر؟ نتیجه‌گیری شد که خم‌شدن و چرخش تنه، برداشتن بار و پایین‌بودن
رضایت شغلی از عوامل خطر برای غیبت استعلاجی ناشی از کمردرد بوده‌اند(9). در پژوهش دیگری که در روی پرستاران به منظور ارزیابی اثر جابه‌جاکردن
بیماران و خصوصیات مستعدکننده فردی در ایجاد کمردرد انجام شد، مشخص گردید که خطر کمردرد در افرادی که
مکرراً بیماران را بین تخت و صندلی و روی تخت و یا در حمام جابه‌جا
می‌کنند، بیشتر
است. در بین شاخص‌های استعداد شخصی فقط سابقه داشتن کمردرد قبلی به اندازه کافی
قابلیت پیش‌بینی بروز
کمردرد را داشت(10).
ارتباط بین عوامل روانی و فیزیکی و نیز شرایط اوقات فراغت با کمردرد در مطالعه
دیگری بررسی شد و مشخص گردید که
کار یکنواخت و خسته‌کننده و روابط اجتماعی کم یا نامطلوب در خارج محیط کار عوامل خطر برای
ایجاد کمردرد در زنان شناخته شدند. سابقه کمردرد قبلی و نارضایتی از اوقات فراغت
عامل خطر کمردرد در هر دو جنس بود(11).
در پژوهش آینده‌نگری که در
روی ورزشکاران
انجام شد، سابقه
صدمه به کمر به طور معناداری توانست بروز کمردرد را در سال‌های بعد پیش‌بینی کند. ورزشکارانی که سابقه صدمه این قسمت را گزارش
کرده بودند، سه
مرتبه بیشتر در معرض خطر بودند و آن‌هایی
که در موقع انجام تحقیق هنوز درد داشتند،
شش برابر بیش از ورزشکاران فاقد سابقه امکان ابتلای به کمردرد داشتند(12). پژوهشی نیز در روی رانندگان در
مورد عوامل درگیر در کمردرد شغلی به وسیله
پرسشنامه انجام شد. افرادی که ابراز نموده بودند، زمانی که در کنار خانواده صرف می‌کنند
کوتاه است، در
مقایسه با آنان که پاسخ داده بودند،
این زمان طولانی است،
ابتلای به کمردرد به‌طور قابل‌توجهی
بیشتر بود. در زمینه نحوه کار کردن، سه موضوع نامنظم بودن زمان انجام وظیفه، کوتاه
بودن زمان استراحت و طولانی بودن مدت رانندگی در یک روز رابطه معناداری با کمردرد داشتند(13). با
آنکه کمر درد یک مشکل جهانی است و در تمام دنیا شایع است، عوامل مربوط به آن در جوامع مختلف تفاوت
دارد و فرهنگ‌های مختلف باعث تأثیرات
متفاوت بر میزان شیوع آن میشوند. با توجه به اینکه این موضوع درکرمانشاه مورد بررسی قرار نگرفته و احتمالاً عوامل خطر متفاوتی در آن برای بروز کمردرد وجود دارند،
این پژوهش به منظور بررسی عوامل خطر بروز کمردرد در بیماران مراجعه‌کننده به مراکز درمانی شهر کرمانشاه و
مقایسه آن با گروه شاهد انجام شد.
مواد و روش‌ها
این
مطالعه توصیفی _ تحلیلی از نوع مورد _ شاهدی است. نمونه‌های گروه مورد تعداد 604 نفر بیمار مبتلا به کمردرد بودند که به
یکی از مراکز درمانی تخصصی دولتی یا مطب‌های
خصوصی شهر کرمانشاه مراجعه نموده بودند و برای گروه شاهد نیز دقیقاً به همان تعداد
نمونه انتخاب گردید، طوری که در
ازای هر بیمار مبتلا به کمردرد یک نفر بیمار مراجعه‌کننده به همان مرکز درمانی با همان سن و جنس به شرطی که به علتی
غیر از کمردرد مراجعه نموده باشد،
منظور شد. ضمن هماهنگی با مراکز درمانی، پس از معاینه و تشخیص کمر درد مکانیکی،
بیماران گروه مورد به مطالعه وارد شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات بیماران پرسشنامه‌ای
طراحی شد که دارای دو قسمت بود: در
قسمت اول اطلاعات جمعیت‌شناختی شامل سن، جنس، قد، وزن، تعداد زایمان
(در مورد خانم‌ها)، میزان تحصیلات و
شغل سؤال می‌شد و در قسمت دوم
سؤالاتی در مورد نحوه انجام کار، برداشتن اجسام، ایستادن، نشستن، کشیدن سیگار،
میزان مداومت در رانندگی، سابقه مشکل روانی، ابتلا به بیمارهای دیگر و سابقه
فعالیت ورزشی مطرح می‌گردید. پس
از ارجاع بیمار در همان محل معاینه
پزشک، ضمن کسب رضایت از بیماران، پرسشنامه برای آن‌ها تکمیل می‌شد. قد و وزن افراد توسط ترازوی
استاندارد SECA اندازه‌گیری
شد. شاخص جرم بدن (BMI) بر اساس
تقسیم قد (سانتیمتر) بر وزن (کیلوگرم) بدن آن‌ها
محاسبه گردید (روش پاند). با توجه به اینکه خم و راست شدن مکرر به عنوان عامل بروز
کمر درد مطرح است، در این پژوهش
میانگین 5 بار خم و راست‌شدن در هر روز در فعالیت شغلی به عنوان "حد زیاد"
انتخاب گردید. ایستادن مداوم در یک جا بدون جابه‌جایی تا مدت بیش از یک ساعت نیز به عنوان عامل خطر مورد سؤال واقع شد. در خصوص برداشتن بارهای سنگین در حین انجام کار با توجه به بررسی
مطالعات مشابه، مقدار بیش از 12 کیلوگرم به عنوان بار سنگین در نظر گرفته شد. و در
مورد نشستن مداوم در یک محل به عنوان عامل خطر دیگر، مدت زمان بیش از دو ساعت به
عنوان محدودة زیاد در نظر گرفته شد.
پس
از تکمیل پرسشنامه‌ها به تعداد مورد
نیاز، اطلاعات مربوطه به رایانه منتقل گردید و با نرم افزار SPSS
تحلیل شد. از آزمون t مستقل با دو روش واریانس‌های ترکیبی و مجزا برای مقایسه میانگین
صفات کمی در دو گروه بیمار و شاهد استفاد شد. در مورد متغیرهای رتبه‌ای از آزمون من‌ویتینی و در خصوص
صفات اسمی از
آزمون کای دو استفاد شد.
یافته‌ها
اطلاعات 604 نفر
بیمار مبتلا به کمردرد و همین تعداد افراد گروه شاهد از پرسشنامهاستخراج گردید. بیماران گروه مورد دارای سن 63/14 ±6/42،
دامنه 80 - 13 و نمای 40 سال و افراد گروه
شاهد دارای سن 54/14±57/42،
دامنه 80 - 13 و نمای 45 سال بودند(91/0= p،
114t=). 7/53 درصد بیماران گروه مورد و
7/52 درصد گروه شاهد مرد و بقیه زن بودند (742/0=P
، 109/0= X2).
بیشترین شغل اظهارشده در بین هر دو گروه کمردرد (40%) و شاهد (2/40 درصد) خانه‌داری بود (656/0 =P ،542/9 = X2).
فراوانی هریک از مشاغل در هر دو گروه در جدول 1 آورده شده است.
قد
بیماران در گروه مبتلا به کمردرد 138/9±344/166
سانتیمتر با
دامنه 193-35 و در گروه
شاهد 275/9±185/166 با دامنه 193-144سانتیمتر بود (561/0= p
و 582/0= t ). فراوانی بیماران درگروه‌های
مختلف قد در جدول 2 آورده شده است.
وزن
بیماران گروه مورد 78/21±54/68 با دامنه
120-29 ودر گروه شاهد 341/12±95/67
با دامنه
115-28 کیلوگرم بود (419/0=P و 808/0= t).
فراوانی بیماران در گروه‌های مختلف
وزن در جدول 3 آورده شده است.
شاخص جرم بدن (BMI)
در گروه مبتلا به کمردرد 44/0±50/2
وبا دامنه 66/4-36/1، در گروه شاهد
45/0±51/2 با دامنه 43/5-97/0 سانتیمتر بر
کیلوگرم محاسبه گردید (براساس روش پاتد)(573/0 = P ، 564/0ـ = t
). در این شاخص مقادیر کمتر از 4/2 چاق محسوب میشوند. فراوانی بیماران درگروه های شاخص جرم بدن در جدول 4 آورده شده است.
از
لحاظ میزان تحصیلات بیشتر بیماران از هر دو
گروه
جدول 1- توزیع فراوانی شغل اظهارشده بیماران
گروه مبتلا به کمردرد و گروه شاهد مراجعه‌کننده به مراکز درمانی کرمانشاه در سال 1379
شغل
|
گروه مورد
|
گروه شاهد
|
|
تعداد
|
درصد
|
تعداد
|
درصد
|
|
کارمند
|
38
|
6/6
|
33
|
7/5
|
|
کارگر
|
110
|
0/19
|
114
|
6/19
|
|
کشاورز
|
26
|
5/4
|
31
|
3/5
|
|
راننده
|
26
|
5/4
|
23
|
0/4
|
|
مغازه‌دار
|
21
|
6/3
|
23
|
0/4
|
|
معلم
|
10
|
7/1
|
26
|
5/4
|
|
نظامی
|
8
|
4/1
|
8
|
4/1
|
|
خانه‌دار
|
240
|
5/41
|
234
|
2/40
|
|
بیکار
|
12
|
1/2
|
9
|
5/1
|
|
آرایشگر
|
2
|
3/0
|
3
|
5/0
|
|
محصل
|
30
|
2/5
|
30
|
2/5
|
|
بازنشسته
|
26
|
5/4
|
21
|
6/3
|
|
سایرمشاغل
|
29
|
0/5
|
27
|
6/4
|
|
جمع
|
578
|
100
|
582
|
100
|
جدول 2 – توزیع فراوانی بیماران مبتلا
به کمردرد دو گروه شاهد برحسب قد (مراکز درمانی کرمانشاه 1379)
قد (cm)
|
گروه مورد
|
گروه شاهد
|
|
تعداد
|
درصد
|
تعداد
|
درصد
|
|
کمتر از 150
|
26
|
3/4
|
25
|
¼
|
|
160ـ 151
|
167
|
6/27
|
187
|
0/31
|
|
170ـ 161
|
226
|
4/37
|
201
|
3/33
|
|
بیش از 171
|
185
|
6/30
|
191
|
6/31
|
|
جمع
|
604
|
100
|
604
|
100
|
جدول 3-
توزیع فراوانی بیماران مبتلا به کمردرد و گروه شاهد بر حسب وزن (مراکز درمانی
کرمانشاه 1379)
|
وزن (kg)
|
گروه مورد
|
گروه شاهد
|
|
تعداد
|
درصد
|
تعداد
|
درصد
|
|
کمتر از 60
|
159
|
4/26
|
169
|
1/28
|
|
70 ـ 61
|
202
|
5/33
|
190
|
6/31
|
|
80 ـ 71
|
150
|
9/24
|
158
|
2/26
|
|
بیش از 80
|
92
|
3/15
|
85
|
141
|
|
جمع
|
603
|
100
|
602
|
100
|
جدول 4- توزیع فراوانی
بیماران مبتلا به کمردرد و گروه شاهد بر حسب
شاخص جرم بدن (مراکز درمانی کرمانشاه 1379)
|
شاخص جرم بدن (BMI)
|
گروه مورد
|
گروه شاهد
|
|
تعداد
|
درصد
|
تعداد
|
درصد
|
|
کمتر از 99/1
|
63
|
6/10
|
49
|
2/8
|
|
39/2ـ 2
|
184
|
9/30
|
218
|
3/36
|
|
99/2ـ4/2
|
275
|
1/46
|
246
|
41
|
|
بالاتر از 3
|
74
|
4/12
|
87
|
5/14
|
جمع
|
596
|
100
|
600
|
100
|
مورد و شاهد در دسته بی سواد بودند . میزان تحصیلات بیماران در جدول 5 آمده است.
براساس نتایج
پرسشنامه مشخص گردید 3/91 درصد
بیماران گروه مورد و 5/91 درصد
گروه شاهد در موقع انجام فعالیت شغلی خود در روز بیش از 5 بار (در حد زیاد) خم و
راست میشوند (939/0 = P
، 0059/0 =X2).
در پاسخ به
سؤالی در مورد ایستادن مداوم در یکجا در محل کار (شغل) به مدت بیش از یک ساعت در
روز 9/77 درصد بیمارن گروه مبتلا به کمر درد و8/75
درصد گروه شاهد پاسخ مثبت دادند (392/0 =
p ،32/0 = X2).
در
مورد اعمال برداشتن، کشیدن یا هل دادن
بارهای بیش از 12 کیلوگرم ( بارهای سنگین) در
شغل خود، 8/69 درصد از بیماران مبتلا به کمردرد
و 0/71 درصد ازگروه شاهد جواب مثبت دادند
واعلام نمودند که در
جدول 5- توزیع فراوانی
بیماران مبتلا به کمردرد و گروه شاهد بر حسب
میزان تحصیلات (مراکز درمانی کرمانشاه 1379)
|
میزان تحصیلات
|
کمردرد
|
شاهد
|
|
تعداد
|
درصد
|
تعداد
|
درصد
|
|
بی سواد
|
192
|
0/32
|
192
|
2/32
|
|
خواندن و
نوشتن
|
59
|
8/9
|
67
|
2/11
|
|
ابتدایی
|
107
|
8/17
|
93
|
6/15
|
|
راهنمایی
|
98
|
7/14
|
85
|
4/14
|
|
دبیرستان
|
114
|
0/19
|
113
|
9/18
|
|
فوق دیپلم
|
19
|
2/3
|
27
|
5/4
|
|
لیسانس،فوق
لیسانس وحوزوی
|
21
|
5/3
|
19
|
2/3
|
جمع
|
599
|
100
|
592
|
100
|
سرکار و در حین
انجام وظیفه بارهای سنگین را جابه جا می کنند ( 699/0 =P
، 149/0 = X2).
در پاسخ به سؤال
در مورد نشستن طولانی مدت 1/39 درصد
بیماران مبتلا به کمردرد و 3/41
درصد گروه شاهد اعلام نمودند که در طول روز بیش از دو ساعت به طور مداوم در وضعیت
نشسته قرار می گیرند
(435/0 = P ، 608/0 = X2).
4/13
درصد بیماران گروه مورد و 4/14 درصد
گروه شاهد بیش از یک ساعت در طول روز به طور مداوم رانندگی می‌کردند ( 632/0 = P
، 228/0 = X2).
3/21 درصد بیماران گروه مورد و 7/19 درصد گروه
شاهد سیگاری
بودند (47/0 = P ، 511/0 = t)
که بین 40ـ 1 نخ و به ترتیب با میانگین 38/10 و 90/9 نخ سیگار در روز مصرف می‌کردند.
7/14
درصد بیماران مبتلا به کمردرد و
9/13 درصد گروه شاهد سابقه مراجعه به‌پزشک
یا بستری‌شدن به علت مشکل روانی را
ذکر کرده بودند(70/0=p ، 145/0= x2).
4/15
درصد از بیماران مبتلا به کمردرد و 7/15
درصد گروه شاهد اعلام کرده بودند که سابقه
فعالیت ورزشی و عضویت در تیم های مدرسه یا باشگاه را داشته‌اند
(865/0 =p،
29/0 = X2).
بحث
یافته ها نشان داد که با وجود بالا بودن میزان عوامل خطر بروز کمردرد در
بیماران گروه مبتلا به کمردرد از جمله: خم و راست شدن بیش از پنج بار در روز (بیش
از 12 کیلوگرم) درانجام فعالیت های شغلی (بیش از نیمی از بیماران گروه مورد به
وجود این عوامل در زندگی خود اشاره کرده بودند)، اختلاف معناداری درخصوص وجود این
عوامل بین گروه بیماران مبتلا به کمردرد و گروه شاهد وجود نداشت و به عبارتی در
این پژوهش
نمی توان قایل به تأثیر این عوامل در بروز کمردرد بود، در حالی که در مطالعات
مشابه اثر برخی از این عوامل مورد تأیید قرار گرفته بود، به طور مثال خم شدن در
ناحیه کمر که به عنوان یک عامل خطرزای مهم در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفت در
کارهای مشابه مورد توجه قرار گرفته است. در مطالعه ای که بر روی افرادی که در هلند
امور پرستاری سالمندان را انجام می دادند و در معرض خم شدن تنه بیش از 45 درجه
بودند این عمل آنان به عنوان یک عامل خطرزای ایجاد کمردرد و ناتوانی مشخص شد(14).
در همین ارتباط در تحقیق دیگری مشخص شد که نارسایی های عصبی عضلانی تجمعی (Cumulative)
به علت تکرار خم شدن ایستا (Static) در کمر افزایش می یابد و شدت این نارسایی تحت تأثیر تعداد خم شدن
ها بیشتر می شود(15). همچنین مشخص شد که کوتاه بودن دوره های استراحت بین خم شدن
ایستای کمر نیز خود عامل خطرزای ایجاد کمردرد تجمعی است(16). در پژوهشی هم که در
داخل کشور بر روی هزار مرد با پنج نوع شغل مختلف انجام شد، مشخص گردید که بدترین
وضعیت بدن درموقع کار کردن حالت دولا شدن (Stooping) است که این
وضعیت باعث شیوع کمردرد در بین برنج‌کاران گردیده است. در این مطالعه بین کمردرد و نشستن روی
صندلی به مدت یک ساعت تا 4 ساعت رابطه‌ای یافت نشد، ولی در تداوم نشستن بیش از 4 ساعت ارتباط معنادار گردید. در این
پژوهش ارتباط مهمی بین کمردرد و استعمال دخانیات پیدا نشد(17). قرار گرفتن در وضعیت نشسته و رانندگی مداوم هم
عامل دیگری بود که مورد بررسی قرار گرفت. در کارهای مشابه تأثیر این عامل مورد
تأکید قرار گرفته است. در تحقیقی که بر روی کارگران انجام گردید نشان داده شد که
برداشتن بار به علاوه انجام رانندگی خطر بیشتری را در زمینه ایجاد مشکل برای مفاصل
مهره ها ایجاد می نماید (18). در مطالعه ای هم که در تهران بر روی کارکنان شرکت
واحد اتوبوسرانی انجام شد مشخص شد که شیوع کمردرد در رانندگان بیش از کارکنان دیگر
بود. در این مطالعه ارتباط بین شغل رانندگی و کمردرد معنادار بود(19). ولی در
پژوهش حاضر ارتباط بین رانندگی طولانی مدت و کمردرد معنادار نبود. مراجعه به پزشک
یا بستری شدن به علت مشکلات روانی به عنوان یک عامل مورد بررسی قرار گرفت که
همانطور که قبلاً به عرض رسید ارتباط معناداری با بروز کمردرد نداشت ولی در مطالعه
ای که به منظور بررسی اینکه آیا افسردگی به عنوان عامل خطرزای مستقل در شروع
مشکلات کمر و گردن درد مطرح است یا خیر، مشخص شد که افسردگی یک عامل پیشگیری کننده
در زمینه آغاز کمر و گردن دردهای شدید و یا ناتوان کننده است(20).
در مورد تأثیر عوامل خطر مختلف در بروز کمردرد در مقالات و
منابع مختلف اختلاف نظر وجود دارد. البته نوع مطالعات نیز متفاوت هستند و در مورد
ذکرشده اخیر شیوع عوامل خطر در افراد مبتلا به کمر درد بررسی شده و مطالعه فاقد گروه شاهد بود، در حالی
که در پژوهش حاضر وجود عوامل خطر در بین دو گروه مبتلا به کمردرد و شاهد بررسی شده است.
البته علل مختلفی ممکن است باعث کمردرد باشند که ممکن است عوامل
خطر ذکرشده دراین پژوهش ارتباط معناداری با بروز کمردرد نداشته باشند. شاید عوامل
خاص جغرافیایی یا عادات و رسوم محلی دیگری در این خصوص در بروز کمردرد مؤثر باشند.
به هر حال این عوامل بر ما پوشیده هستند و لزوم انجام تحقیقات دیگری در این زمینه پیشنهاد
می‌گردد.
Abstract:
Low Back Pain Risk Factors in Patients Referred
to
Kermanshah
Hospitals(2001)
Shamsi| M.B.1;
Rezae| S.2
1. Msc in Physical Therapy| Kermanshah University of Medical
Sciences.
2. Assistant Professor in Orthpedics| Kermanshah University of
Medical Sciences.
Introduction: Although low back pain (LBP) is a universal problem|
local factors in different societies can affect it. This study was conducted to
investigate risk factors of LBP among patients referred to Kermanshah
hospitals.
Materials and Methods: A validated questionnaire was used for
collecting patients’ characteristics and anthropomeric data to identify risk
factors. 604 people who referred to clinics with LBP were selected to take part and the same number complaining
of other medical illness excluling LBP were matched as control group.
Results: 53.7% of LBP and 52.7% of the control group were male. Mean
age(y)| height (cm)| weight (kg)| body mass index (kg/m2 ) in LBP
and control groups were 42.6±14.63 & 42.57±14.54 | 166.34±9.14 & 166.18±9.28 | 68.54±21.71 & 67.96±12.34 | 25.1 ± 0.44 &
25.2 ± 0.46 respectively. Most of the subjects in the both groups were
housekeepers and illiterate.
In LBP and control groups 91.3% & 91.5% bent over more than five times a day| 77.9% & 75.8% had more
than one hour sedentary standing| 69.8% & 71.0% had been carrying heavy
objects (more than 12 kg)| 39.1% and 41.3% had been sitting more than 2 hours
continuoslly| 13.4% & 14.4% had been driving more than one hour a day| 21.3%| 19.7% were smokers| 15.4%
&15.7% had a history of sport activities.
Conclusion: Unlike some similar studies| in this study no
significant association was found between these risk factors and LBP incidence. Further longitudinal studies are necessary to
establish these risk factors.
KeyWords: LBP| Kermanshah| Risk Factors.
منابع
1. Cato C| Olson DK| Stader M. Incidence|
prevalence and variables associated with low back pain in staff nurses. AAOHN J
1989; 37(8):321-7
2. Cary TS| Evans AT| Hadler NM| Liberman G| Kalsbeek WD|
Jackman AM| et al. Acute sever low back pain: a population based
study of prevalence and care seeking. Spine 1996; 21(3):334-44
3.
Anderson L. Educational approaches to management of low back pain. Othop Nurs 1989;
8(1):43-6
4.
Pramer A| Fuynes S| Rice DP. Musculoskeletal conditions in United States|
Rosemont: AAUS 1992; 1-99
5.
Basmajian JV. Therapeutic exercise. 5th ed. Baltimore: Williams
& Wilkins; 1990| PP. 299-321
6.
Levangie PK. Association of low back pain with self-reported
risk factors among patients seeking physical therapy services. Phys Ther 1999;
79(8):757-66
7. Kostova V| Koleva M. Back disorders (low back
pain| cervicobrachial and lumbosacral radicular syndromes) and some related
risk factors. J Neurol Sci 2001;
192(1-2):17-25
8. Skovron ML. Epidemiology of low back
pain. Bailliers Clin Rheumatol 1992; 6(3):559-73
9.
Hoogendoorn WE| Bongers PM| Vet HCW| Aviens GAM| Van MW| Bouter LM. High
physical work load and low job satisfaction increase the risk of sickness
absence due to low back pain: results of a prospective cohort study. Scand J Work
Environ Health 2001; 27(4):258-67
10. Smedley J| Egger P| Coggon D. Prospective
cohort study of predictors of incident low back
pain in nurses. BMJ 1997; 314(1089):1225-8
11.
Thorbijiornsson CO| Alfredsson L| Fredriksson K| Koster M| Michelsen H| Vingard
E| et al. Psychosocial and physical risk factors associated with low back
pain: a 24 year follow up among women and men in a broad range of
occupations. IM 1998; 55(2):84-90
12. Greene HS| Cholewicki J|PRIVATE
"TYPE=PICT;ALT={dagger}" Galloway MT| PRIVATE
"TYPE=PICT;ALT={ddagger}"Nguyen CV| Radebold A. A History
of low back injury is a risk factor for recurrent back injuries in Varsity
Athletes. Am J Sport Med 2001; 29(6):745-800
13. Miyamoto M| Shirai Y| Nakayama Y|
Gembun Y| Kaneda K. An epidemiologic study of occupational low back
pain in truck drivers. J Nippon Med Sch 2000;
67(3):186-90
14. Jansen JP| Morgenstern H| Burdof A. Does response relation
between occupational exposures to physical and psychological factors and the
risk of low back pain. Occup Environ Med 2004; 61(12):972-9
15. Sbriccoli P| Yousof K| Kupershtein I| Solomonow M|
Zhou BH| Zhu MP| et al. Static load repetition is a risk factor in the
development of lumbar cumulative musculoskeletal disorder. Spine 2004;
29(23):43-53
16. Courville A| Sbriccoli P| Zhou BH| Solomonow M| Lu Y|
Burger EL. Short rest periods after static lumbar flexion are a risk factor for
cumulative low back disorder. J Electromyography Kinesiol 2005; 15(1):37-52
17. عبدی نژاد فرزاد، امامی
محمدجعفر، آزادی محسن. کمردرد و ارتباط آن با پیشه های گوناگون در مردان. مجله
تحقیقات پزشکی دانشگا علوم پزشکی شیراز، دوره 1، شمار 1، پاییز 1381؛ صفحات: 47-39
18. Pardo Lean LR| Celis A| Avila Chaurand R. Occupational
lifting tasks as a risk factor in low back pain: a case control study in a
Mexican population. Work 2005; 25(2):107-14
19. عبداله زاده سیدمهدی، جعفری
مصطفی. شیوع کمردرد در بین کارکنان شرکت واحد اتوبوس رانی تهران-1380. مجله
دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، سال 63، شماره 2، سال 1384، صفحات:
165-160
20. Carroll LJ| Cassidy JD| Cote P. Depression as a risk factor
for on of an episode of troublesome neck and low back pain. Pain 2004;
107(1-2): 134-9