ششمین همایش مراکز تحقیق و توسعه صنایع و معادن (5-4 تیر 1386)

رشد اقتصادی به تبع روند جهانی شدن درراستای تعامل صنعت با دانشگاه

غلامرضا فیض بشی پور

ایران – کرمانشاه

شرکت توزیع نیروی برق استان کرمانشاه

کلیدواژه ها:  جهانی شدن – رشد اقتصادی – تعامل صنعت بادانشگاه – تحقیق و توسعه – نخبگان

1- مقدمه

جهانی شدن که از یک بنیان فنی نشأت گرفته است کشورهای صنعتی را به  مرحله ای رسانده که تفوق اقتصادیشان را از صدور کالا بسمت تفوق در تولید و صدور دانش ، تبدیل کرده است درواقع فرآیند جهانی شدن به کشورهای پیرامونی فرصت داده تا بتواننددر عرصه اقتصاد صنعتی پیشرفت کنند و ساختار انقلاب صنعتی را تکمیل نمایند، ازاین جهت  مهمترین مفهوم جهانی شدن انسجام روبه رشد اقتصاد ها و جوامع است که به کمک فناوری های نوین |‌روابط جدید اقتصادی و سیاستهای ملی و بین المللی و وجود عواملی از جمله دولت ها | سازمانهای بین المللی | کارگران |‌جوامع مدنی و عاملان تجاری میسر شده است . روند جهانی شدن دارای دو جنبه است : جنبه نخست به عواملی چون تجارت ، سرمایه گذاری |‌فناوری |‌سیستم های تولید برون مرزی |‌جریان اطلاعات و ارتباطات اشاره دارد که باعث نزدیک تر شدن جوامع شده است . جنبه دوم نیز به سیاستها و موسساتی مثل آزاد سازی تجارت و بازار سرمایه | استانداردهای بین المللی برای کار | محیط زیست و سایر مسائل مربوط می شود | جنبه دوم ذاتی این روند نیست | بلکه ماحصل سیاستهاست .

 

2- ضرورت اقتصادی کردن نوآوریها

امروزه برتری دررقابت |  بیش از پیش به اقتصادی کردن نوآوریهای حاصل از تحقیق و توسعه بستگی دارد لذا سرمایه گذاری بخش خصوصی درتحقیق و توسعه ضروری است از این جهت سرمایه گذاری | کمیت و کیفیت نیروی انسانی و همکاری داخلی و بین المللی در فعالیتهای تحقیقاتی بعنوان ابزار کلیدی پیاده سازی اقتصاد دانش محور معرفی میگردد. نباید فراموش کنیم که کشورهای مختلف جهان با شتاب بسوی ساختار کاملاً متفاوتی از قدرت حرکت می کنند واقتصاد کشورهای تُند حرکت با سرعت خیره کننده ای عمل می کند ، کشورهای کُند حرکت به زحمت می توانند خود را با دستآوردهای فکری ، منابع طبیعی تازه کشف شده ، تکنولوژیهای سرمایه بر و ... که بنیاد آن دانش است هماهنگ سازند .

اقتصاد های فوق نمادین تنها به تکنولوژی متکی نیست بلکه جهش بسوی بنیان دانایی و برقراری بانک دانایی برای افزایش بهره وری اصل بنیادی آن محسوب می شود . در حقیقت ، خرد و دانشوری موجب ارتقای بهره وری و ثروت و رفاه درکشورهای صنعتی شده است . دانایی به همه چیز سرعت می بخشد و بشر را به بهره گیری بیشتر از زمان و مکان هدایت می کند ، و این سرآغاز مدیریت افسانه ای و عصر تسخیر طبیعت است .

 

3- بدون IT توسعه هرگز

هزاره سوم میلادی ، انقلابی را درصنعت الکترونیک و دستیابی به اطلاعات بوجود آورد ، شاید نزدیک به چندسالی است در همه جای دنیا صحبت از تحول بنیادین در زمینه فن آوری اطلاعات است . سیستمهای الکترونیکی با کمک افکار نو و بدیع زمینه ای برای خلاقیت و نوآوری اقتصاد پویا دردنیا بوجود آورده اند .

رقابت ، نوآوری و افزایش ثروت در جوامع تنها از طریق دستیابی به اطلاعات میسر است . باید تاکید کرد که توسعه فن آوری اطلاعات (‌IT) در کشور ما در مقایسه با کشورهای پیشرفته یا در حال توسعه با کم و کاستی هایی همراه است  ، مشکلاتی  را که شاید کارشناسان و متخصصان این رشته  طی بحثهای مختلف  و کنفرانسها مورد تاکید قرارداده اند .

ایجاد دولت الکترونیک ، بانکداری الکترونیک و شهرهای الکترونیک نیز درکنار پارکهای فن آوری اطلاعات ، مورد نیاز شهرهای امروز دنیا است .

هیچ توسعه ای بدون حضور IT اتفاق نخواهد افتاد. حجم اطلاعات در دنیا و حتی در کشورما به قدری زیاد است که برای تصمیم سازان ، اگر سیستمی نباشد که تصمیم بگیرد ، خودشان نمی توانند تصمیم گیری کنند . زمان آن گذشته است که فرد یا گروههای کوچک بتوانند طرحی را بدون کمک اطلاعاتی جامع طراحی کنند . امروزه باید تصمیم گیری براساس اطلاعات و آمار دقیق باشد . برای همین کشورهای توسعه یافته برنامه ریزی ها را متکی بر توسعه فن آوری اطلاعات بنا کردند .

4- نگاه اقتصادی به IT

باید نگاه ایدئولوژیک را به نگاه اقتصادی تغییر دهیم و از هر پدیده ای که ما را برای رسیدن به توسعه فن آوری اطلاعات و توسعه اقتصادی کمک می کند استفاده کنیم . مثلاً در صادرات ، بازاریابی الکترونیکی را ترویج کنیم . یا در روستاها اگر یک روستایی قالی می بافد ، یک دوربین بالای دار قالی او نصب کنیم و این را بصورت on line  به شبکه اینترنت وصل کنیم تا کل دنیا بتواند نقشه قالی این روستایی را ببیند و این روستایی نیز بتواند نقشه مورد نیاز و دلخواه مردم دنیا را از آنها بگیرد و برای مردم دنیا با سلیقه های متفاوت قالی ببافد . اگر نگاه اقتصادی باشد این کار با قیمت و هزینه کم قابل انجام است .

اگر ما تجارت الکترونیک را در کشور توسعه دهیم ، هیچ نوع تحریمی در ما اثر نخواهد کرد . بعبارتی شرکای تجاری در سراسر جهان که با تُجار ما همکاری خواهند کرد به نوعی به شکست مرزها منجر می شوند ،  ولی در حال حاضر تجارت ما بصورت سنتی است ، چیزی که در دنیا وجود ندارد . اگر در حوزه تجارت الکترونیک فعالیت بانکداری باز باشد ، ما می توانیم با صدها بانک در سراسر جهان ارتباطات متنوع با حسابهای مختلف انجام دهیم در نتیجه این محدودیتها هم نخواهد توانست سدی برای فعالیت تجاری ما شود .

 

5- جهانی شدن و توسعه منابع انسانی

در یک اقتصاد جهانی شده و مبنی برفنآوریهای برتر که در مقایسه با اقتصادهای سنتی بیشتر بر دانش و نیروی انسانی متکی خواهد بود تا منابع طبیعی ، بازندگان فنآوری و کشورهای دنباله رو چاره ای جز مصرف ندارند مگر آنکه پیشاپیش با سرمایه گذاری بلند مدت بمنظور توسعه منابع انسانی مزیتهای رقابتی خود را حفظ کنند .

 با ورود تکنولوژیهای نوین همچون اینترنت ، پست الکترونیکی و ... تجارت جهانی  وجهه ای دیگر یافته است و روزبه روز توسعه پیدا می کند . به این ترتیب سازمانها قادر می شوند از مسافتهای بسیار دور بدون در نظر گرفتن مرزهای جغرافیایی ، علاوه برتجارت و تبادل خدمات ، به ارسال و مبادله اطلاعات بپردازند .ارتباط با پیرامون و کشورهای دور و نزدیک در عصری مطرح است که با گسترش تکنولوژیها و ارتباطات ، نظریه دهکده جهانی را مطرح می کنند .

جهانی شدن اقتصاد از دو منظر برآموزش و توسعه منابع انسانی در سازمانها تاثیر میگذارد و نیاز به نگرش راهبردی را دو چندان می کند . از این جهت جهانی شدن موجب می شود سازمانهاو بنگاههای اقتصادی به ناگزیر | هم در عرصه محلی و هم در عرصه ملی با رقبای خود به رقابت بپردازند . بنابراین آنها باید بتوانند با کسب برتریهای رقابتی | در راه بقا و پیروزی خود بکوشند . مهمترین عامل درکسب برتری رقابتی | برخورداری از سرمایه انسانی ماهر و دانش مدار و حفظ و توسعه آنها در عرصه رقابتی است .

درصورت وجود آموزش کارآمد | تجربه تاریخی ثابت کرده که ارائه راهکارهای جدید مدیریتی و الگوهای نوین اقتصادی | دگرگونیهای عظیمی در بسیاری از بنگاههای اقتصادی و در پی آن افزایش رشد و توسعه کشورها به ارمغان آورده است . در جهان کنونی | فاصله رقابتی بین بنگاهها بسیار نزدیک است . این مهم | مدیران هوشمند | مقتدر و واقع بین را به حفظ برتری و ایجاد توان مضاعف برای حضور مقتدرانه در بازار جهانی و استفاده بهینه از فرصتها بر می انگیزاند . نیروی انسانی دانش محور بعنوان یکی از اثرگذارترین عامل تولیدی-  خدماتی با دریافت آموزشهای گوناگون درخدمت مدیریت قرار می گیرد .

ثانیاً پیشرفت فن آوریهای اقتصادی حاصل از تحولات تکنولوژیکی جهانی ، ضرورت توسعه منابع انسانی با آموزش مستمر همگام با پیشرفت فن آوریها و کاربری موثر نیروی انسانی در بنگاهها را بیشتر آشکار می سازد .

افزون برتاثیر جهانی شدن برمقوله آموزش ، بسیاری از بخشهای جامعه تحت تاثیر این موضوع قرار می گیرند . در چنین شرایطی نکته ای که بیشتر صاحب نظران برآن اهتمام دارند ، فراهم کردن پیش شرط های لازم برای ورود به این میدان بزرگ است . تحلیل و تبیین این مهم ، تنها با نگرش صرفاً اقتصادی و بررسی عوامل خاص اقتصادی بدون کنکاش برتاثیرات مستقیم و غیرمستقیم برکل جامعه جهت دستیابی به یک برنامه کاربردی و اثر گذار برای ایجاد توان مقابله با فشارهای احتمالی میسر خواهد بود .

 

6- نقش نخبگان در توسعه علمی کشور

در این میان نقش نخبگان علمی | اجرایی و فنی به منزله مغز متفکر و موتور محرکه توسعه مضاعف است | زیرا نخبگان دارای برجستگیها و توانمندیهای بالقوه هستند و نگاه موشکافانه به مسائل و مشکلات دارند . افزون براین | آنان می توانند منشأء تحولات بنیادین درفرآیند توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور باشند .

با وجود این نخبگان جامعه در هر شرایطی امکان همکاری با بخشهای مختلف جامعه را ندارند ، بلکه باید زمینه های اجتماعی و اداری لازم برای بروز خلاقیتها و بکارگیری توان فکری آنان فراهم باشد که به نظر می رسد این امر مهم از سوی مدیران عالی کشور فراهم می شود .

توجه به این نکته مهم نیز ضروری است که نخبگان بدلیل داشتن مهارت زیاد و تعهد کاری بالا اصولاً زیر نظر مدیران ناتوان و غیرحرفه ای که قصد استفاده ابزاری از آنان را داشته باشند ، کار نمی کنند. شاید در چنین شرایطی است که بحث انفعال نخبگان و یا مهاجرت آنان پیش می آید و نخبگان بعنوان سرمایه های عظیم انسانی به کشورهای دیگری که شرایط لازم برای جذب و بکارگیری آنان را دارند مهاجرت می کنند در این صورت است که کشور از نیروهای مولد و مدیران توانمند خالی می ماند .

دراین راستا شکل گیری بنیاد یا مرکزی بعنوان بنیاد نخبگان در حوزه های مختلف  اجتماعی واقتصادی  کشور ضروریست . نخبگان بلحاظ داشتن مهارت و تخصص ویژه نسبت به مسائل و وقایع کشور حساس هستند و نظرات کارشناسی و تخصصی دارند که از طریق همکاری آنها با مطبوعات و رسانه های گروهی این امکان فراهم می شود که با مردم ارتباط داشته باشند و نقطه نظرات خود را در سطح جامعه منعکس کنند . در هرحال نخبگان علمی و اجرایی نباید محافظه کار باشند بلکه باید در ارائه نظرات کارشناسی واقعیتهای علمی را درنظر بگیرند و از استقلال فکری برخوردارشوند .

7- ضرورت توجه به رابطه صنعت با دانشگاه

درجهان امروز ، نیروی انسانی ماهر و خلاق درفرآیند توسعه پایدار نقش اساسی برعهده دارد بگونه ای که در جوامع صنعتی 64درصد سرمایه های ملی را نیروی انسانی کارآمد ، متخصص و کارآفرین تشکیل می دهد و ابزارهای دیگر توسعه مانند انرژی و سرمایه در اولویتهای بعدی قرار دارند .

رقابت در بازار فناوری مستلزم ادغام دانشهای نوین با صنعت است |‌ صنعتی که بی بهره از دانش روز باشد |‌محکوم به زوال و دانش بدون کاربرد در صنعت بی ارزش قلمداد می شود و این یعنی پیوند دانشگاه با صنعت | اما این پیوند و ارتباط می تواند به طرق مختلفی صورت گیرد و نتایج گوناگونی را به دنبال داشته باشد سیاستگذاریهای درست در شیوه برقراری این دو جزء‌از سیستم نو آوری یک کشور می تواند نقش مؤثری در قابلیت رقابتش در عرصه جهانی و به تبع آن رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی مردم داشته باشد .

 

8- چگونگی ارتباط صنعت با دانشگاه

ایجاد | حفظ و تقویت رقابت دربازار امروز جهان که گرایش محوری آن برنوآوری است| ‌سیستمهای نوآوری توجه و تمرکز بیشتری را می طلبند و همچنان که فاصله و موانع میان بازارها و سیستمهای نوآوری کاهش پیدا می کند |‌قلمروی رقابت گسترده تر می شود و ماهیت شبکه ای فرآیند نوآوری | توجه سیاستگذاران علم و فن آوری پیوند میان اجزای مختلف نظام ملی نوآوری بعنوان اساس همه تلاشهای رقابتی جلب کرده است.

 این ارتباط می تواند میان بخشهای مختلفی از نظام ملی نوآوری برقرارشود . اما پیوند هایی که در ارتباط مستقیم با دانشگاه هستند به چند دلیل مورد بررسی و مطالعه دقیق تری قرار  می گیرند . اول آنکه میزان سرمایه گذاری در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی و همچنین هزینه های فرصت از دست رفته ناشی از استفاده ناکارآمدی از این سرمایه در بخشهای دیگر ، منابع قابل توجهی را شامل می شود و امروزه فشارفزاینده ای برای کارآمدی و افزایش نرخ بازگشت چنین سرمایه عظیمی وجود دارد .

دوم آنکه ، بحث رقابت پذیری روبه افزایش در جهان امروز هم بعنوان علت و هم معلول ظهور فن آوری هایی چون IT ، هم اهمیت شبکه های سازمانی را در فرآیند نوآوری افزایش و هم شکاف میان تحقیقات و محصولات تجاری را کاهش داده است .

9- انواع ارتباطات صنعت و دانشگاه

مراکز علمی تحقیقاتی و صنعتی از طرق مختلفی به برقراری ارتباط و تعامل اقدام  می کنند و اینگونه ارتباط دانشگاه و صنعت نتایج مختلفی بدنبال دارد . این ارتباطات گوناگون را     می توان درچهار دسته کلی بیان کرد :

دسته اول این ارتباطات اکتشافات علمی بنیادی می تواند حوزه های جدیدی از کاربرد تحقیق و توسعه را بگشاید مثل خلق داروهای جدید در صنعت داروسازی که در قالب  مجموعه ای از اکتشافات علمی تحولی (انقلابی) درعلوم زیستی صورت می گیرد . طی دو دهه اخیر نوعی ارتباط و پیوند قوی میان تحقیقات دانشگاهی در علوم زیستی و کوششهایی برای خلق داروهای جدید و دستگاههای نوین پزشکی وجود داشته است که این نوع ارتباط را استفاده از علم بطور مستقیم در ( R&D تحقیقات و توسعه ) صنعتی می گوئیم .

دسته دوم در زمینه هایی که دانش و اکتشافات مزبور تاثیر مستقیم اندکی بر فن آوری صنعتی داشته باشد شرکت ها ممکن است مشاوره و رهنمودهای استادان دانشگاهی را مفید یابند ، بعنوان مثال یک سازنده کوچک ماشین آلات بسته بندی که بدنبال راهی برای بهینه سازی و اصلاح ماشین خود بمنظور توسعه عملکرد است این اصلاحات کوچک هیچگونه تحقیقات پایه ای جدیدی نیاز ندارد ، بلکه نیازمند کاربرد هوشمندانه اصول پایه مهندسی و علوم شناخته شده قبلی است . بسیاری از استادان مهندسی در آمریکا و ژاپـن درگیر چنین مشاوره هایی هستند . اینگونه ارتباط یا باصطلاح استفاده از دانشمند گویند (‌نه استفاده از دانش ) و بسیار ی از ارتباطات بین دانشگاه و صنعت از اینگونه است .

بین دوحالت استفاده تحولی از دانش جدید و استفاده از تخصص دانشمند برای کمک به شرکتهای صنعتی در بکار گیری اصول علمی شناخته شده مهندسی ، نوع بینابینی از ارتباط صنعت و دانشگاه وجود دارد که می توان باعنوان تکمیل مشارکتی از آن نام برد به این شیوه تحت تاثیر یک اکتشاف انقلابی در یکی از علوم بوسیله محققان دانشگاه ممکن است مهندسان یک شرکت صنعتی در صدد همکاری با دانشمندانی از دیگر دانشگاهها برای بکار گیری این دانش جدید بمنظور توسعه یک محصول خاص برآیند .

از آنجا که این دانش ( علم مربوط ) برای این شرکت جدید است ، تصمیم به بهره گیری از خدمات دانشمندانی گرفته می شود که می توانند در این ارتباط آشنایی و آگاهی بیشتری داشته باشند . هرچند این دانشمندان همانهایی نباشند که به اکتشافات بنیادی مربوط دست یافته اند .

آخرین نوع ارتباطی را که  می توان میان صنعت و دانشگاه  متصور شد حالتی است که محققان دانشگاهی دست به یک اختراع می زنند ، یعنی نه فقط علم جدید بلکه محصول جدید یا نمونه ای را که حاصل کاربرد آن دانش نوین است ، پدید می آورند و پس از ثبت حق امتیاز این اختراع ، لیسانس یا مجوز بهره برداری از فن آوری مربوط را  به یک شرکت صنعتی واگذار می کنند . اکنون در بیشتر اوقات این شرکتهای خطر پذیر تاسیس شده بوسیلة محققان دانشگاهی هستند که این مجوز را دریافت می کنند .

درچنین موارد وظیفه شرکت مربوط توسعه محصول تاجایی است که بتواند به تولید انبوه برسد و پس از آن تجاری سازی موفق آن است . این نوع ارتباط کاملاً متفاوت از دسته سوم یعنی تکمیل مشارکتی است . در تکمیل مشارکتی هم دانشمندان دانشگاهی و هم شرکت مربوطه در مرحله پژوهش همکاری دارند ، ولی در نوع اخیر پژوهش بوسیله دانشگاه صورت پذیرفته و وظیفه شرکت تنها توسعه ، تجارت سازی و تولید محصول جدید است .

با توجه باینکه دانشگاهها و مراکز علمی ما تا امروز بیشتر از هرچیز دیگربه تربیت و آموزش متخصصان و کارشناسان علوم مختلف پرداخته اند و امروز با قشر وسیعی از تحصیل کرده ها در جامعه روبرو هستیم  با ایجاد این ارتباط میان بخش صنعت با دانشگاه می توان یک تهدید را به یک فرصت تبدیل کرد . در عین حال توجه به نیازهای صنعت از سوی مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی و تامین منابع مالی این مراکز از سوی بخش خصوصی صنعت ( یک ارتباط دوسویه )‌موردی است که در کشور ما کمتر بدان توجه شده ، ولی اهمیت به آن می تواند مشکلات موجود در زمینه صنعت را تا حد زیادی برطرف کند،  بعلاوه ، تشویق و حمایت بیشتر از فعالیتهای تحقیقاتی بازار محور می تواند توان رقابتی ما را افزایش دهد و بازگشت سرمایه گذاری مربوط را تسریع کند .

 

10- جایی برای آشتی و مدیریت ارتباط  صنعت و دانشگاه

پیوند صنعت و تحقیقات برای افزایش نوآوری تکنولوژیک و توسعه سریع اقتصادی از جمله اهداف پدیده نوینی است که با عنوان پارکهای علمی در متون توسعه | طی دودهه اخیر رواج یافته است | پارکهای علمی نوعی نماد برای همایش مناطق محصور| حکومتهای علمی و دانشگاههایی بود که با تحول اقتصاد ملی و جهانی | افول صنایع تولیدی و کاهش شدید اعتبارات دولت مرکزی روبه رو بودند که بوسیله متخصصان حرفه ای مدیریت میشوند و هدف اصلی آن افزایش ثروت در جامعه از طریق ارتقای فرهنگ نوآوری و رقابت درمیان شرکتهای حاضر در پارک و موسسات متکی بر علم و دانش است .

برای دست یابی به این هدف | یک پارک علمی |‌جریان دانش و فن آوری را میان دانشگاهها و موسسات تحقیق و توسعه |‌ شرکتهای خصوصی و بازار به حرکت می اندازد و مدیریت می کند و رشد شرکتهای متکی برنوآوری را از طریق مراکز رشد و فرآیندهای زایشی تسهیل می نماید.

11- توسعه اقتصادی یکی از اهداف مهم ایجاد پارکهای فنآوری

بطورکلی پارکهای علمی و فن آوری بعنوان یکی از نهاد های اجتماعی و حلقه ای از زنجیره توسعه اقتصادی مبتنی برفن آوری |‌ دردهه 1980 شکل گرفتند .

از جمله اهداف ایجاد پارکهای فن آوری ، افزایش نوآوری تکنولوژیک ، توسعه اقتصادی و اشتغال زایی متخصصان است و بسیاری از سیاست گذاران از پارکهای فن آوری بعنوان بخشی از یک راهبرد اندیشمند و هماهنگ برای توسعه ملی یا منطقه ای نام  می برند .

از طرف دیگر پارکهای فن آوری بعنوان ابزار جلب شرکتهای مبتنی بر فن آوری پیشرفته در سطح بین المللی شناخته می شوند و علاوه برآن محملی برای جذب متخصصان و دانشمندان و توسعه فعالیت کارآفرینان است .  در این راستا دستیابی به اهداف اصلی ایجاد پارکهای فنآوری در کشور یعنی افزایش ثروت در جامعه  ازطریق ارتقاء فرهنگ نوآوری هموار تر می گردد.

 

12- نتیجه گیری

 رقابت در بازار فناوری مستلزم ادغام دانشهای نوین با صنعت است |‌ صنعتی که بی بهره از دانش روز باشد |‌محکوم به زوال و دانش بدون کاربرد در صنعت بی ارزش قلمداد می شود و این یعنی پیوند دانشگاه با صنعت | اما این پیوند و ارتباط می تواند به طُرُق مختلفی صورت گیرد و نتایج گوناگونی را به دنبال داشته باشد سیاستگذاریهاو روش شناسی درست و کشف قاعده بازی در شیوه برقراری این دو جزء‌از سیستم نو آوری یک کشور می تواند نقش مؤثری در قابلیت رقابتش در عرصه جهانی و به تبع آن رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی مردم داشته باشد .

از این جهت مواجهه کارآمد با مسأله جهانی شدن یا جهانی سازی در گروِ انجام مطالعه ای دقیق و جامع درباره اقتصاد ایران در تمام بخشها اعم از کشاورزی ، صنعت و معدن ، بازرگانی و خدمات است .

در جهان کنونی ، فاصله رقابتی بین بنگاهها بسیار نزدیک است . لذا این مهم ، مدیران هوشمند ، مقتدر و واقع بین را به حفظ برتری و ایجاد توان مضاعف برای حضور مقتدرانه در بازار جهانی و استفاده بهینه از فرصتها بر می انگیزاند . نیروی انسانی دانش محور بعنوان یکی از اثرگذارترین عامل تولیدی-  خدماتی با دریافت آموزشهای گوناگون درخدمت مدیریت قرار می گیرد .

منابع و مآخذ

1- رحمت اله پاکدل ، محمد پوستین دوز کارشناس ارشد آموزش ، جهانی شدن و توسعه منابع انسانی ،  هفته نامه آتیه سال دوازدهم شماره مسلسل 518 سه شنبه 24خرداد ماه 84

2- دکتر عباس حاتمی ، نقش نخبگان در توسعه علمی کشور ،‌هفته نامه آتیه سال دوازدهم شماره مسلسل 541 سه شنبه 1 آذرماه 84

3- کمال اطهاری کارشناس ارشداقتصاد ، ایران و جهانی شدن پیامدهای مطلق گرایی ، هفته نامه آتیه شماره مسلسل 444 – 25 آذرماه 82

4- جهانی شدن عادلانه ایجاد فرصت برابر برای همه ترجمه لیلی کشوادی،  هفته نامه آتیه ، سه شنبه 8 اردیبهشت 83 شماره 461

5- دکتر طهماسبی وزیر صنایع و معادن ، 67درصد تحقیق و توسعه کشور دربخش صنعت است ، جهان صنعت ، چهارشنبه 2 آذر 84

6- بهاره صفوی ، جایی برای آشتی صنعت و دانشگاه ، روزنامه جام جم شنبه 23دیماه 85 سال هفتم شماره 1912

                                                              science@jamejamonline.ir

 

7- فاطمه سیفی ، کارشناس ارشد مدیریت فن آوری ، چگونگی ارتباط صنعت بادانشگاه ، روزنامه جام جم شنبه 23دیماه 85 سال هفتم شماره 1912

                                                       science@jamejamonline.ir

8- دکتر علی اکبر جلالی ، پژوهشگر فن آوری اطلاعات ، بدون IT به توسعه نمی رسیم ، روزنامه جام جم یکشنبه 29 بهمن 85 سال هفتم شماره 1940

                                                            economics@jamejamonline.ir

9- ابوالقاسم حبیبی ، مدیریت بیوتکنولوژی ، روزنامه جام جم ، یکشنبه 15بهمن سال هفتم شماره 1929

                                                      science@jamejamonline.ir

10-  داود کیانی ، جهانی شدن از سه منظر ،  روزنامه جام جم ، سه شنبه 25دیماه 80 سال دوم شماره 495

11-  پروفسور شاپور رواسانی ، جهانی شدن و جهانی سازی و اقتصاد ایران ، هفته نامه آتیه، ‌4 اسفند 83 شماره 504

12-  دکتر حسام الدین بیان ، جایگاه دانش بهره وری در بخش دولتی ( مدیریت دولتی) سال 1375 شماره 32

13-  غلامرضا فیض بشی پور ، جهانی شدن دروازه ای بسوی تحقیق ، توسعه و فن آوری ، پنجمین همایش مراکز تحقیق و توسعه صنایع و معادن کشور R&D – آذر84تهران .