hc8meifmdc|2011A6132836|Tajmie|tblnews|Text_News|0xfdfff76205000000f41c000001000300
بررسی زمینه های توسعه آموزش مجازی در نظام آموزش و پرورش
علیاصغر فرامززیان
چکیده: پیشرفتهای چشمگیرفناوری اطلاعات وارتباطات باعث
باز شدن دریچ های متحول علم دانش به روی همگان شده ست. درسایه این پیشرفت متخصصان برنامهریزی
مدیران آمـوزش پـرورش جهـان در کلیـه سطوح بر آن شد اند که به بازنگری عمیقی در شیو
های انتقال دانش فناوری دستاوردهای فرهنگی خـود بـه نسل آینده باشند. این رویکرد در
ابعاد گوناگون صورت گرفته نظام آموزشی قـرن آینـده براسـاس آن در حـال شکل گیری است.
بدیهی است همزمان همراه بـا تحـولات وسـیعی کـ در جهـان امروزبوجـود آمـده اسـت رویکردها
دیدگا های اندیشمندان علوم تربیتی نسبت به آموزش یادگیری تغییرابی اساسی داشته است
. ایـن روش ها مدلهای ارائه شده آن در مراکز آموزشی متاثر ازروابط اجتماعی توسعه فناوری
زمان است. در عصر اطلاعات جامعه فرهنگ اطلاعات محور مبانی نظری آموزشی در حال تغییر
سریع روش های آموزشی جدید توان خود را درتوسعه یادگیری یاد دهی ارائه کرد اند. این
تحولات اجبارا تاثیر قابل ملاحظـه پـر سـرعتی بـر نظام آموزش پرورش جهان گذاشته ناقل
بزرگترین انقلاب آموزشی پس از دنیای صنعتی هستند. جمعی آموزش خواه ایران امروز به لحاظ
کمی یکی از بزرگترین مخاطبین آموزش آکادمیـک در جهـان اسـت . آموزش پرورش ایران با
داشتن جوان ترین مخاطب به نسبت جمعیت کشور، بزرگترین جمعیت فراگیر را در دنیـا دارا
است به دلیل هرم جمعیتی خود با نسبت فراگیران آموزش قبل از دانشگاهی تا دو ده ه آینـده
در ایـن رده باقی خواهند ماند. تحولات آموزشی مبتنی بر فناوری اظلاعات میتواند راه
حل قابل توجه ائی بـرای مـشکلات کیفی آموزشی در کشور باشد. به همین دلیل سریع بودن
تحولات امروز ایجاب میکند آموزش پرورش ایـران از نگرشهای آموزشی جدید که مبتنی بر تکنولوژی
فناوری لاعات هستند برای تحولات اساسـی در نظـام آموزشی خود استفاده نماید. بدیهی است
بهره گرفتن از تحولات تکنولوژیک نیازمند تغیی ات اساسـی در نگـرش سنتی نظام آموزش وپرورش
بعنوان بزرگترین سد برابر پیشرفتهای آموزشی وتحولات جهانی است.
مقدمه
چکیده: پیشرفتهای چشمگیرفناوری اطلاعات وارتباطات باعث
باز شدن دریچ های متحول علم دانش به روی همگان شده ست. درسایه این پیشرفت متخصصان برنامهریزی
مدیران آمـوزش پـرورش جهـان در کلیـه سطوح بر آن شد اند که به بازنگری عمیقی در شیو
های انتقال دانش فناوری دستاوردهای فرهنگی خـود بـه نسل آینده باشند. این رویکرد در
ابعاد گوناگون صورت گرفته نظام آموزشی قـرن آینـده براسـاس آن در حـال شکل گیری است.
بدیهی است همزمان همراه بـا تحـولات وسـیعی کـ در جهـان امروزبوجـود آمـده اسـت رویکردها
دیدگا های اندیشمندان علوم تربیتی نسبت به آموزش یادگیری تغییرابی اساسی داشته است
. ایـن روش ها مدلهای ارائه شده آن در مراکز آموزشی متاثر ازروابط اجتماعی توسعه فناوری
زمان است. در عصر اطلاعات جامعه فرهنگ اطلاعات محور مبانی نظری آموزشی در حال تغییر
سریع روش های آموزشی جدید توان خود را درتوسعه یادگیری یاد دهی ارائه کرد اند. این
تحولات اجبارا تاثیر قابل ملاحظـه پـر سـرعتی بـر نظام آموزش پرورش جهان گذاشته ناقل
بزرگترین انقلاب آموزشی پس از دنیای صنعتی هستند. جمعی آموزش خواه ایران امروز به لحاظ
کمی یکی از بزرگترین مخاطبین آموزش آکادمیـک در جهـان اسـت . آموزش پرورش ایران با
داشتن جوان ترین مخاطب به نسبت جمعیت کشور، بزرگترین جمعیت فراگیر را در دنیـا دارا
است به دلیل هرم جمعیتی خود با نسبت فراگیران آموزش قبل از دانشگاهی تا دو ده ه آینـده
در ایـن رده باقی خواهند ماند. تحولات آموزشی مبتنی بر فناوری اظلاعات میتواند راه
حل قابل توجه ائی بـرای مـشکلات کیفی آموزشی در کشور باشد. به همین دلیل سریع بودن
تحولات امروز ایجاب میکند آموزش پرورش ایـران از نگرشهای آموزشی جدید که مبتنی بر تکنولوژی
فناوری لاعات هستند برای تحولات اساسـی در نظـام آموزشی خود استفاده نماید. بدیهی است
بهره گرفتن از تحولات تکنولوژیک نیازمند تغیی ات اساسـی در نگـرش سنتی نظام آموزش وپرورش
بعنوان بزرگترین سد برابر پیشرفتهای آموزشی وتحولات جهانی است.
منتقدان منطقی با انتقادهائی که بر این تحول روا میدارند
بر این باورند که بالاخره این راه سپری خواهد شد با انگار های خود از این حقیقت در
نمیگذرند. انان بر این باورند که این ولات بر زندگی انسان قرن بیست یکم تاثیر گذاشته
نویدها ابهامات او را تغییر میدهند. این پدیده به تحولات تغییرات سرعت میبخشد مردم
را وامی دارد تا به بازنگری اراء واندیش های خویش بپردازند ارزش ها نهادهای موجود را
مورد نقد بررسی قرار دهند نتیجه میگیرند که مسلماً در این رهرو سط آگاهی اطلاعات همگانی
مردم ارتقاء خواهد یافت.
از نتیجه نگاه منتقدان معتقدان باید دریافت که مسلما در
این روند دگرگونیهای اساسی وجود خواهد داشت که در بین نها پذیرش دگرگونیهای تکنولوژیک
برای همه جوامع موثرتر گریز نا پذیرتر است. پدیده اینترنت در فرایند جهانی شدن پویاترین
جامعترین تحولی است که بعنوان منبع بزرگ اطلاعات جهان هیچ کس نتوانسته این موفقیت بزرگ
تکنولوژیک را نادیده انگارد. به همین دلیل ثار تبعات ان گستره وسیعی را در بر گرفته
امروزه بعنوان تکنولوژی برتر مهمترین عامل پشتیبانی اطلاعات علمی هماهنگ کننده آهنگ
در جهان کنونی شده است. جهش یکباره ابر رسانه اینترنت در ده ه اخیر راه قرنها را طی
وتابعی از مختصات همه علوم شده است. فرهنگ علم در جهان امروز بعلت فعل انفعالات سرعت
پیشرو این رسانه به صورت قابل ملاحظه ائی توسعه یافته همه ان یشمندان مع صر را به یک رقابت جهانی فرا
خوانده است. این ابزار در بخش آموزش بیش از همه زمینه ها فزون طلب، گسترش پذیر بسط
یابند اند. منابع ماخذ به سهولت در اختیار گذارده شده، فاصله ها از بین رفته عامل یافتن
برای هر تجسس در هر پژوهش را در کوتاه ترین زمان از منابع ماخذ موجود در سراسر جهان
میسر ساخته است. بهر حال هزاره جدید از جهانیان است استفاده از پژوهشگرانی که میخواهند
آزادانه جدا از هر گونه مناقشه به مطالعه تفکر پرداخته به مفاهیم جدید دست یابند راهی
بسیار هموار صحیح است. اگر اصحاب علم تصمی دارند در چالش کشیدن راست کیشیهای جهان کنونی
از تکنولوژی برتر استفاده کنند باید در این وادی قدم نهند.
بدون ورود بیشتر در بحث تئوریک در این مقال در نظر دارم
به بررسی بیشتر در مورد دلایل مثبت سرمایه گذاری در آموزش مبتنی بر فناوری لاعات بعنوان
یکی از راه حلهای اساسی حل مشکلات آموزشی کشور در ای ان بپردازم در آن با نگاهی کوتاه
به توسعه تاثیر جهانی آموزش مجازی تاثیرات مهم قابل توجه بر آموزش کشور تاکید کنم.
جهانی شدن وآموزش
دراین بخش در نظر ندارم که آموزش مبتنی بر اینترنت را
بعنوان نسخه اساسی برا آموزش در مقطع مقدماتی متوسطه کشور پیشنهاد کنم بلکه معتقدم
در این مقطع تحصیلی بخش اساسی به تربیت دانشآموزان اختصاص دارد که بایستی مبانی علمی
حتما دور از یک محیط صرف مجازی، در فضاهای طبیعی اجتماعی شکل پذیرد. اما بنا به توسع
های قابل توجه جهانی به فناوری اطلاعات خصوصا درمسئله آموزش عنایت به فرهنگسازی در
این زمینه آشنائی دانشآموزان با این فرهنگ را از اصولی ترین روشهای آموزشی تجربه شده
جهانی میدانم. آنچه در ابعاد جهانی آموزش ضرورت وجودی حتمی است، این است که توسعه آموزش
یک ضرورت جهانی آموز مجازی یکی از بهترین راه حلهای است. این آموزش با اینکه زمان نوجوانی
خود را میگذراند بر آموزش سراسر دنیا تاثیر جهان شمول موثری گذارده است اما در بحث
کلان این پدیده دیری نخواهد پائید تا این تاثیر بر ابعاد مختلف آموزش حرفه ائی بین
المللی چهره موثر ود را بعنوان یک انقلاب آموزشی به نمایش بگذارد. مسلما با توجه به
رشد روز افزون بهره گیری از اینترنت، جهان آموزش بدین دلیل که با خبرگان اجتماعی سرو
کار دارد جزء اولین بهره وران از این ابزار استثنائی خواهد بود. خصوصا اینکه در این
گذر با سرمایه گذاری ارزان ودمند با آموزش کامپیوتر نحوه فراگیری استفاده از با استفاده
از نرمافزارهای آموزشی به نتایج قابل عرضه ائی دست خواهد یافت. به همین دلیل همه در
حال سبقت گرفتن از یکدیگر در این ارتباط هستند. نتیجه یک تحقیق نشان میدهد با توسعه
آموزش مجازی سرانه روزانه هزینه یک دانشجو در انگلیس میتواند از 320 دلار در روز حداقل
به 20 دلار حد اکثر تا 30 دلار تقلیل یابد Good( .ridge Elisabeth| 2002) تخصصی شدن جهان کنونی باعث شده است که روز به روز
نیاز به آموزش در جهان جوان که بیش از 50درصد آن زیر 25 سال سن دارند افزایش یابد.
طبق مطالعات جدید هم اکنـون 48 میلیـ دانـشجو در دانـشگا هـای جهان در حال تحصیل هستند.
پیشبینی شده است این تعداد تا سال 2010 به 100 میلیون در سال 2025 بـه 160 میلیون نفر
خواهند رسـید. قابـل توجـه اسـت نیـاز ایـران در مقایـسه بـا رشـد 900 درصـد بیـشتر
اسـت .Benjamin|
2001 McCann آموزش یکی از فرزندان خلف اینترنت
شده آموزش اینترنتی پس از مدت کوتاه بعد از ایمیل دومین مرتبطین شاه را های اینترنتی
را بخود اختصاص داده است(شورای اطلاعرسانی 30 خرداد 1381 .( با توجه به این مقدمه باید
بپذیریم که در فرایند آموزش، توسعه فعالیت ای آموزشی یک ضرورت جهانی است. آموزش یکی
از موثرترین بی خطر ترین عوامل مربوط به تکنولوژی اینترنت است به همین دلیل شدید مورد
استقبال همگان قرار گرفته حتی برای مخالفین خود در موارد عوامل اساسی ای ورود بهره
وری در این بخش حیاتی است. این سرمایه گذار در اکثر کشورهای توسعه یافته که حتی دانشگا
های آنها کوچکترین مشکل در زمینه ظرفیت پذیرش دانشجو را ندارد به بهترین وجه انجام
گرفته است. امریکا در سال 1999 طی یک برنامه آموزشی برای مشاغل آموزشی برای مشاغل آموزش
جدید 62 میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده است آموزش اینترنتی توانسته است سالانه میلیون
دلار در هزین های کارخانه خود صرفه وئی میکند Good( .ridge Elisabeth| 2002) بدیهی است
این استقبال در مراکز آموزش عالی آموزش بزرگسالان با بالاترین استقلال مواجه شو . این
توسعه در مراکز آموزش عالی دنیا بیش از هر مکان دیگری جدی گرفته در افزایش توسع های
کمی کیفی آنها تاثیر گذاشته است. بسیاری از طرحهای دراز مدت آنها که فقط پنج سال پیش
برای توسعه در نظر گرفته شده بود بدلیل سرعت روز افزون این دانش تغییر یافته است. فعالیت
دانشگا های دنیا برای توسعه آموزش غیر حضوری از سال 1980 که فقط شامل 45 دانشگاه میشد
در سال 1990 به 400 دانشگاه افزایش یافته است. با توجه به ویژگیهای توسعه دانشگا های
مجازی این تعداد درسال 1997 به 1600 در سال 2002 تا 18 هزار دانشگاه توسعه یافته اس
(2002| Levy Yair .(
تغییر مبانی نظام آموزش سرفصل ورود به آموزش مدرن
مبانی نظام جدید آموزش پرورش اینگونه شکل گرفت که بررسیهای
دانشمندان تعلیم تربیت با توجه به تخصصی شدن علوم به این نتیجه رسید که سرمایه گذاری
آموزشی جهان راه اقتصادی صحیحی را دنبال نمیکند. آنها معتقد بودند نظامهای آموزشی باید
به موض عات ریز تخصصی توجه کرده تا از اتلاف عمرو سرمایه ملی کشورها جلوگیری کنند.
آنها معتقدند رشت های کنونی نیاز به یک بازنگری اصولی مبتنی بر تغییرپذیری اساسی در
شکل نظام آموزشی دارد تا بزودی منجر به دو اتفاق عمده در شیوه آموزش عالی جهان شود. این نظریه ها باعث شده تا شالوده دو مبحث اساسی
عمده برای نظام آموزش جهانی به وجود آید نظام آموزشی بواسطه آن پی ریزی شود حاصل آن
را در این دو شعار خلاصه کنند، نظام آموزش برای کار آنها شعار اول را به آموزش پرورش
عار دوم را به آموزش عالی اختصاص داد اند. در این بخش تاکید بر کار وجود ندارد تربیت
دانشآموزان بعنوان مسئله اصلی قرار گرفته ولی رابطه آموزش با کار فراموش نشده متعادل
خواهد بود. عمده سرمایه گذاری به تربیت وآموزش اختصاص داده شده هزینه بالا بردن رشد
تخصصی در اجتماع همراه با تربیت را نتیجه رشد جریان کار خدمات در کشور میدانند. لذا
میتوان گفت اندیشمندان این نظام را هماهنگ با آموزش تربیت متناسب با فعالیتهای اجتماعی
تدوین میکنند. نظریه پردازان تعلیم تربیت معتقدند با پیشرفت کنونی علم، مت صص شدن افراد
در مهارتهای کلی عمومی امری غیر ممکن است. یک جامعه دانا موظف است با تربیت صحیح مهارتهای
خود را در شاخ های فراوان خرد کرده با مدیریت صحیح آنها را به هم پیوند دهد. این فعل
انفع باعث رشد در زمین های علمی کاربردی شده منجر به افزایش مشاغل خواهد شد. در صورتیکه
این اتفاق رخ دهد جامعه پیشرفته نیازمند تعریف ریز موارد آموزشی شیو های آموختن تربیت
مهارتهای کاری نخواهند بود. ارزشیابی مدارک تحصیلی ملاکهای ارزش گذاری دولت ها برای
شناسائی مهارتهای کاری نخواهند بود. این ملاک ها میتوانند با توجه به نیاز وامع مقدار
پیشرفت توسعه کار تعریف شوند. با ریز شدن تخصصهای کاری، مهارت ها میتوانند به اندازه
نیاز تعریف با کاربردی شد نشان در جامعه مورد ارزشیابی قرار گیرند. در صورتیکه رابطه
مثبتی بین نظام آموزش کار وجود داشته باشد نظام آموزشی میتواند موثرترین سرمایه گذاری
را درراستای نیاز برای تربیت رشد مهارت ها در زمینه نیازمندیهای اجتماعی بر گزیند.
بدیهی است در این شیوه انتقال مهارت مدیریت اجرای صحیح کار مهم است با راه انداختن
چراهای کار در جامعه کمترین خسارت به نظام آموزشی سرمای های ملی وارد خواهد شد. بدنبال
این تحولات محیط مجازی رای آموزش یکی از مهمترین فضاهای اینترنتی را به خود اختصاص
داده است تولید اطلاعات در زمین های دروس آموزشی کمک درسی پیش دبستانی، ابتدائی متوسطه
یکی از مهمترین موضوعات برای سرمایه گذاری تولید محتوا مبتنی بر اینترنت چند رسانه
ائی شده است. دولت کانادا از سال 2000 میلادی تا کنون یکی از مهمترین سرمایه گذاری
خود را به پروژه بزرگ k12 اختصاص داده .www.k12.com است این سایت که یکی از بزرگترین پروژ های آموزشی اینترنت
جهان است به آموزش پیش دبستانی تا پیش دانشگاهی اختصاص دارد. همه دانشآموزان خارج از
کانادا میتوانند از طریق ای سایت طبق نظام آموزشی این کشور از مرحله پیش دبستانی تا
دیپلم را از این طریق تحصیل کرده مدرک رسمی دیپلم کانادا را دریافت نمایند. ولی با
تقبل این همه هزینه هنوز دانشآمو ان کانادائی اجازه ندارند در محیط مجازی تحصیل این
مقطع را خارج از عوامل مهم تربیتی نظام آموزشی کشور کانادا طی کنند. این سیاست آموزشی
در مقطع آموزش پیش دبستانی تا پیش دانشگاهی شامل نظام همه کشورها توسعه یافته است که
در بین آنها اروپائیان از متعصب ترین آنها
هستند. در کل میتوان گفت آنچه تاکنون در زمینه آموزش مبتنی بر اینترنت در مقطع پیش
دبستانی تا پیش دانشگاهی اتفاق افتاده، در درجه اول به تولید اطلاعات ودر درجه دوم
به فرهنگسازی اختصاص یافته این دو عامل نتیجه اصلی تغییرپذیری نظامهای آموزشی براساس
تحولات منطقی پیشرفتهای اساسی بوده است. در بخش دوم که بیشتر به آموزش عالی اختصاص
مییابد تاکید آموزش بر تربیت بی رنگ برای بالا بردن دانش مهارتهای فراگیران تلاش میشود.
در این رویکرد آموزش براساس کار سامان دهی میشود بر همین اساس بطور پویا بنا به پیشرفت
ای علمی تغییر یافته همیشه اصل رقابت که برای جذب بازار کار انجام میپذیرد زنده پویا
است.
سرمایهگذاری عامل
اصلی توسعه در آموزش مجازی
نظام آموزش عالی جهان را تبدیل به یک آموزشگاه تخصصی بزرگ
خواهد کرد که در آن مهارت ها چگونگی مهمترین هدف خواهد بود مهارت ارزش خود را با مدرک
به رقابت میگذارد. از سال 2000 تا کنون دولت ها صاحبان سرمایه تمامی تلاش خود را برای
ایجاد این شیوه به آزمایش گذاشته معتقدند به نتایج خوبی دست یافت اند. اشغال بازار
کار توسط افراد ماهر توجه به تخصص به جای مدرک مهمترین تحول در نظام آموزش جدید است.
این تقسیمبندی در نظام آموزش جهان دگرگونی جدیدی را در شکل محتوا بوجود آورده شتابی
قابل توجه به آن داده است. است اده از ابزار آموزش مجازی برای توسعه آموزشی انتخاب
شده است. بر این راستا سرمایه گزاری کشورهای توسعه یافته در سال 1997 برای توسعه آموزش
مجازی 197 میلیون دلار سال 2002 به بیش از میلیارد رسیده است. این کشور ها در این تلاشند
تا برای تدوین این انقلاب آموزشی از تکنولوژی فناوری اطلاعات بهره جویند. تعداد آموزش
دهندگان آکادمیست ها در جوامع پیر کمتر از دو جوامع جوان کمتر از پنج درصد از اعضای
جامعه را تشکیل میدهند. محققین برای افرادی که شغل همیشگی خود را مطالعه تحقیق علم
انتخاب میکنند به شیوه دیگری میاندیشند. آنان معتقدند درس آموزش، خانه همیشگی این دسته
است محیطی با سرمایه گذاریهای مناسب بدون شرایط زمان مکان محل مورد نیاز برای این افراد
خواهد بود تا بتوانند در مورد توسع های علمی پیشبرد مهارتهای بیش از 95 درصد پاره جوئی
کنند.
شرکتهای بزرگ آموزشی دانشگا های جهان اکثریت بودجه خود
را جهت توسعه اطلاعات برای بدست آوردن بازار بیش از 95 درصد از آموزش مورد نیاز کا
اختصاص داد اند. محققین معتقد به این انقلاب آموزشی انتخاب آموزش مجازی خصوصاً در آموزش
عالی را علاوه بر فراهم کردن امکانات تسهیلات در زمینه محتوا بیان مفاهیم موثرتراز
شیوه سنتی ارزیابی میکنند. این واقعه لت پاسخگوئی جدید تحقیقات نرمافزار سختافزار پیشبینی
موفق آن سریعتر از دیگر تاثیرات تکنولوژیک اکثر سرمایه گذاران فرهنگی بزرگ جهان را
قانع ساخته که سود دهی آیند این شیوه را مد نظر قرار داده بر تحقیق وپژوهش آن مشارکت
وسرمایه گذری کنند. در این سرمایه گذری رقابت بقدری پرسرعت ونزدیک پیش می ود که اکثریت صاحبنظران امر آموزش
این روند باعث خواهد شد تا در اواخر ده ه جاری آموزشی بجز از این طریق وجود نداشته
باشد. در دو ده ه گذشته نظامهای آموزشی جهان با سرعت زیاد دستخوش تغییرات جدی شد وآموزش
منطبق بر دانش وز ونیازهای اجتماعی باعث سرمایه گذاری در یک نظام آموزش منطقی گردید
با پیشرفت تکنولوژی اطلاعات از سال 1997 میلادی جهان یک انقلاب آموزشی اطلاعات محور
را در جهان پایه گذاری کرد این نظام جوامع آموزشی دیگر را تحت تاثیر قرار داد وآنها
را از یکدیگر متمایز کرد. در جام اطلاعات محور کنونی دو جامعه وجود دارد. جامعه فقیر
غنی، جامعه غنی اطلاعاتی جامعه ائی است که نظام آن براساس سیستمهای آموزشی جدید پایه
ریزی شده از مهارتهای علمی وفنی خود در عمل استفاده میکند جامعه فقیر جامع ای است که
در نظام سنتی خود باقی مانده وروز به روز از انسان قرن جدید ومهارتهای ربوط به آن فاصله
میگیرد.
باید پذیرفت علت موفقیت نظامهای غنی انعطافپذیری توانائی
تغییرات بموقع در نظامهای آموزشی اطلاعات محور است که مبنای جایگاه های آموزش مجازی
مهمترین عامل در توسعه فناوری اطلاعات است. امروز از آموزش مجازی به عنوان مهمترین
عامل توسع فناوری اطلاعات یاد میشود وفعالین در این رشته معتقدند با توجه به گفتار
آشنای تکنولوژی با این زبان نظام آموزش مجازی محدود به هیچ تخصص، مقطع، سن ودوره خاص
نیست وبا توجه به گستره فعال خود میتواند آموزش را در همه مراحل ارائه کند. این شیوه
محدود به مکان وزما نیست ومی تواند همه علاقمندان به آموزش را با گزین های ساده تر
از آنچه که تا کنون در آموزش مطرح بوده است به یک فراخوان همگانی در موسسات، دانشگاه
ها، کارخ نجات ... دعوت نماید. اساتید علوم تربیتی وآموزشی معتقدند با همگانی وتخصصی
شدن آن آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات یکی از مهمترین عوامل در مقابل مدرک گرائی بدون
تخصص خواهد بود وپدیده یادگیری در آن به مشکل مدرک گرائی ارجعیت خواهد داشت. این نوع
آموزش نه فقط در مراکز آموزشی رسمی بلکه در همه موسسات نیازمند مورد استقبال قرار گرفته
است. بررسی آموزش مزایای آن در مرکز آموزشهای صلیب سرخ جهانی نشان میدهد این سازمان
برای توسعه آموزش مجازی بین سالهای 2000 تا 2003 در طول سال 10 میلیون دلار سرمایه
گذری کرده است. توجه به این نکته لازم است که ورود در این سیستم علاوه بر ورود آموزش
تکنولوژیک میتواند عامل مهمی برای افزای مشاغل در تخصص فناوری اطلاعات وآموزش مبانی
تکنولوژی اطلاعات ارتقای فرهنگ کامپیوتر واینترنت باشد. این نوع آموزش شرکتهای بزرگ
جهان را برای فعالیتهای آموزشی پرسنل خود ورود به وادی تولید سختافزار نرمافزارهای
مربوط به آموزش علاقمند کرده است. شرکت کداک در سال 2001 در یک برنامه جدید 23،13 میلیارد
دلار در زمینه تکنولوژی آموزش جدید سرمایه گذاری کرده وبدین مناسبت 80 هزار نفر متخصص
را استخدام کرده است. اینترنت به عنوان ابزاری برتر در بسیاری از مکانها راه دشوار
آموزش را نزدیک، هزینه های آن را ارزان، عوامل ست نیافتنی را دست یافتنی اهالی علم
وتحقیق را به چالشی سودمند فرا خوانده است.باید پذیرفت که این چالش تقریباً در بستن
راه های دیگر به علت طولانی بودنشان در زمین های تحقیقات وپژوهش بسیار موفق بوده باید
پذیرفت علت موفقیت نظامهای غنی انعطافپذیری توانائی تغییرات بموقع در نظامهای آموزشی
اطلاعات محور است که مبنای جایگاه های آموزش مجازی مهمترین عامل در توسعه فناوری اطلاعات
است. امروز از آموزش مجازی به عنوان مهمترین عامل توسع فناوری اطلاعات یاد میشود وفعالین
در این رشته معتقدند با توجه به گفتار آشنای تکنولوژی با این زبان نظام آموزش مجازی
محدود به هیچ تخصص، مقطع، سن ودوره خاص نیست وبا توجه به گستره فعال خود میتواند آموزش
را در همه مراحل ارائه کند. این شیوه محدود به مکان وزما نیست ومی تواند همه علاقمندان
به آموزش را با گزین های ساده تر از آنچه که تا کنون در آموزش مطرح بوده است به یک
فراخوان همگانی در موسسات، دانشگاه ها، کارخ نجات ... دعوت نماید. اساتید علوم تربیتی
وآموزشی معتقدند با همگانی وتخصصی شدن آن آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات یکی از مهمترین
عوامل در مقابل مدرک گرائی بدون تخصص خواهد بود وپدیده یادگیری در آن به مشکل مدرک
گرائی ارجعیت خواهد داشت. این نوع آموزش نه فقط در مراکز آموزشی رسمی بلکه در همه موسسات
نیازمند مورد استقبال قرار گرفته است. بررسی آموزش مزایای آن در مرکز آموزشهای صلیب
سرخ جهانی نشان میدهد این سازمان برای توسعه آموزش مجازی بین سالهای 2000 تا 2003 در
طول سال 10 میلیون دلار سرمایه گذری کرده است. توجه به این نکته لازم است که ورود در
این سیستم علاوه بر ورود آموزش تکنولوژیک میتواند عامل مهمی برای افزای مشاغل در تخصص
فناوری اطلاعات وآموزش مبانی تکنولوژی اطلاعات ارتقای فرهنگ کامپیوتر واینترنت باشد.
این نوع آموزش شرکتهای بزرگ جهان را برای فعالیتهای آموزشی پرسنل خود ورود به وادی
تولید سختافزار نرمافزارهای مربوط به آموزش علاقمند کرده است. شرکت کداک در سال
2001 در یک برنامه جدید 23،13 میلیارد دلار در زمینه تکنولوژی آموزش جدید سرمایه گذاری
کرده وبدین مناسبت 80 هزار نفر متخصص را استخدام کرده است. اینترنت به عنوان ابزاری
برتر در بسیاری از مکانها راه دشوار آموزش را نزدیک، هزینه های آن را ارزان، عوامل
ست نیافتنی را دست یافتنی اهالی علم وتحقیق را به چالشی سودمند فرا خوانده است.باید
پذیرفت که این چالش تقریباً در بستن راه های دیگر به علت طولانی بودنشان در زمین های
تحقیقات وپژوهش بسیار موفق بوده
تاثیرات عدم تغییر در نظام آموزش و پروش ایران
سرعت فوق العاده تحولات ارتباطات واطلاعات نزدیک شدن به
هم پیوستن سرنوشت کشورها نوعی انگیزه اجتماعی پدید آورده است که میتوان آن را نو آوری
نامید. این انگیزه وناخوشنودی ها وناخرسندیهای همراه آن در بسیاری از اجتماعات، به
خصوص کشورهای در حال پیشرفت، زمینه را برای نوسازی نظام آموزش وپرورش فراهم آورده است.
این موارد مردم را در مورد چگونگی تعلیم وتربیت فرزندان خویش حساس کرده است. نیازهائی
که تغییرات شرایط زندگی جدید ایجاب میکند نیازها، اندیشه ها وارزشهای نوینی را دید
میآورند وما را برای یافتن طرح نو به تکاپو وا میدارند. در این روند ماندن در نظامهای
قدیمی بدون توجی های علمی عملی دشواری راه را چند برابر میکند راه رسیدن به هدف را
به تعویق میاندازد. متفکرین تعلیم وتربیت عوامل وعناصر مفهومی آموزش را با توجه به
تحولات جدید خصوصاً تحولات تکنولوژیک تغییر داده وبرای گذر از آن آموزش جدیدی پیشنهاد
میکنند. آنها معتقدند شیو های مدرن میتوانند با بهره گیری از عناصر اطلاعات راه آموزش
را سریعتر ونتایج آن را عملی تر کنند. نوع روش وفنونی که برای آموزش بکار گرفته میشود
بای بتواند در چهار عامل مهم استاد، دانشجو، محتوای درس ومحیط آموزش در روند آموزش
مؤثرباشد. برای دسترسی به نتایج بهتر باید به خصوصیات آموزش سنتی ومدرن توجه داشت.
آنچه که عالمان علم تعلیم وتربیت به آن رسید اند این است که رویکرد آموزش سنتی تلاش
برای سواد کلاسیک ومحدود باعث میشود خلاقیت فکر ومدیریت کاهش یافته وآموزش گیرنده برای
انجام فعالیتهای معمول اداری وصنعتی تربیت شود. رویکرد آموزش بدنبال ساختن یک یط مجرد
است ونگاه آن به آموزش فردی است، در صورتی که آموزش مدرن سعی در ساختن یک محیط گسترده
وتربیت اجتماعی دانش آموختگان دارد. در نظام آموزش سنتی نظام درس کمی ودانشجویان را
مجبور به پذیرفتن یک فضای انتخابی محدود میکند، در صورتیکه این عامل در نظام آموزش
مدرن تحقیقی، کیفی، نامحدود متنوع است. وظیفه دانش آموختن در نظام آموزشی سنتی حفظ مطالب ذخیرهسازی اطلاعات اس در صورتیکه
فراگیران در آموزش مدرن بیشتر به مدیریت اطلاعات تولید دانش میپردازند. در رویکرد سنتی
آموزش دانشآموزان به رقابت میپردازند ولی در رویکرد مدرن مهمترین عامل آموزش در همکاری
مشارکت گروهی است. یکی از تفاوتهای بزرگ بین آموزش سنتی مدرن روابط شاگرد معلم است،
رابطه این دو در نظام سنتی رابطه انسان دانا نادان است در نظام مدرن تبدیل به یک جامعه
دمکرات به نام جامعه فراگیران میشود به همین دلیل فراگیران در رویکرد سنتی غیر فعال
وابسته به معلم پرورش مییابند در رویکدر مدرن از استقلال کامل برخوردار فعال عمل میکنند
در نتیجه یادگیری در روش سنتی تبدیل به آموختن کمی در مقابل در روش مدرن کیفی است.
موضوع سنتی مدرن روش آموزش وآموختن فردی اجتماعی نتیجه و تاکید رقابت همکاری مشارکت
نوع فعالیت فراگیران حفظکردن مطالب مدیریت اطلاعات تولید دانش رابطه مدرس و فراگیر
دو گروه مجزا: دانا نادان یک گروه: جامعه فراگیران فراگیران غیر فعال وابسته به معلم
فعال مستقل محتوای تدریس محدود انتخابی نا محدود متنوع یادگیری کمی کیفی در هر فرآیند
آموزش یادگیری چند عنصر مهم وجود دارد که بدون آنها ام آموزش یادگیری تقریبا نا ممکن
خواهد بود. این عناصر حاصل فرآیند نظام آموزشی، یادگیری یا سیاست دانشآموزندگی کشور
هستند. عدم تغییر در نظام آموزشی ایران هم اکنون تابعی از کلیه مصادیق رویکردهای سنتی
فوق الذکر است نگاه دیدگا های آن تعیین کننده نوع روش ها فنونی است که ما برای آموزش
خود بکار میگیریم. این آمار میتواند نشاندهنده وضعیت کمی کیفی آموزش پرورش جدای از
هیاهوهای دولت سالارانه باشد. افت درصد معدل قبولی دانشآموزان در پای های مختلف در
سال 1381 نشانه ائی برای نمایش کمی وضعیت آموزش پرورش ست. قبولی اول دبستان در سال
گذشته /92 کل ابتدائی 88/95اول راهنمائی 17/89کل دوره راهنمائی .میباشد 68/18 دیپلم 70/21 دبیرستان اول 87/ سطح
پائین نمرات دانشآموزان در دوره راهنمایی نشاندهنده واقعیت کیفی آموزش در کشور است.
میانگین نمرات ریاضی در دوره اهنمایی 13/11 شیمی 07/11 فیزیک 15/10 عربی 05/10 قرآن
99/15 دینی 89/12 ادبیات 77/12 زیستشناسی 75/12 علوم اجتماعی 58/12 میباشد. شاید نتایج
جزئی مانند موفقیتها در المپیادهای علمی که نتیجه ماراتن آموزش کشور است ما را در یک
بعد رازی کند ولی در واقع تایج فعالیتهای این دانشآموزان پر تلاش، برابری با وضعیت
آموزشی کشور را ندارد. بهمین دلیل یکی از وظایف اصلی آموزش کشور هدایت این جامعه بزرگ
به یک نظام تربیتی اساسی انسان سازانه است. آموزش پرورش ما راهی بجز تربیت افرادی که
تحقیق علم را نیاز خود جامعه میداند ندارد. برای معالجه بیماری اپیدمیک مدرک گرائی
راهی بجز ایجاد رابطه تربیت، علم فعالیت در کار وجود ندارد. در غیر این صورت مهمتر
از سرمایه گذاریهای کشور بیشترین ضرر به چرخ
انسانسازی کشور وارد خواهد آمد. ما هم اکنون بدلیل شرایط سخت علمی در مقاطع آموز از
پیش دبستانی تا پیش دانشگاهی، هم عامل اصلی تربیت را از دست داده هم در زمین های علمی
به موفقیت دست نیافته ایم. نتایج فعالیتهای کلان تحقیقی پژوهش کشور نیز نشان میدهد
دستاوردهای قابل توجه علمی ما نیزکاملا گذرا از عمری بسیارکوتاه برخوردار هستند. دانشآموزان
نخبه المپیادهای علمی ما در مدت کوتاهی از عرصه دانش حذف شده اطلاعاتی از آنها بعنوان
افراد مستعد حرکتدهنده فعالیت آنها در چرخه پژوهشهای داخلی جهانی مفقود است. بد هی
است این دلایل را فقط میتوان در خصایص مربوط به آموزش سنتی جستجو کرد. شای برای این
منظور دستهبندی زیر بتواند موثر شود. همگان میپذیریم که دیری است نظام آموزش عالی کشور
توانائی پذیرش حداکثر 10 درصد از علاقمندان به آموزش عالی را داشته است. شاید این آمار
بخودی خود برای هر گونه توضیح توجیه توسعه برای آموزش کشور کافی باشد اما بدون توجه
به خصوصیات علمی، فرهنگی سیاسی نظام آموزشی نمیتوان به راه حل این مشکل در ایران پرداخت.
لذا در ابتدا به مشکلات اصلی اساسی نظام آموزش کشور در چهار بخش علمی، فرهنگی، اجتماعی
اقتصادی کشور اشاره ائی کلی، خلاصه گذرا خواهم داشت.
الف) مشکلات علمی
احتمالاً اکثر کار شناسان شک ندارند که نظام کپی شده آموزشی
ایران پس از توسعه صنعت چندین سال بعد از رونق گرفتن دانشگاه دراروپا پایه ریزی شده
همیشه محدودیت ها نیازهای قابل توجه آن علت قطع رابطه با کاربردهای اجتماعی اجازه ارزیابی
بازسازی به آن را نداده است. بمرور زمان مبنای آن بدون بازنگری تبدیل به یک آموزش سنتی
براساس تربیت فراگیران شاغل در نظام اداری شده دو عامل اساسی وجودی، وارداتی خود یعنی
صنعتی کشاورزی را فراموش کرده است. محصول آموزش یافته این سیستم در ایران با بلعیدن
10 درصد موفق دانش آموختگان نخبه کشور آنها را برای یک نظام اداری که قاصر از هر گونه
خدمت به تولیدات صنعت کشاورزی است تربیت کرده بدلیل عدم چال بین علم آموختگان در صحنه
علمی عملی کشور روز به روز از کیفیت علمی مراکز آموزشی کاسته است. ب) مشکلات فرهنگی
فرهنگ کار راحت، عدم لاقمندی به کار تولید وخدمات در بین فارغ لتحصیلان ما وترویج پشت
میز نشینی از مهمترین دستاوردهای نظام آموزش عالی کشور بوده است. هم اکنون نیز نظام
آموزشی کشور تابعی از گذشته است وکماکان راه متفاوتی را طی نمیکند. نخبگان ودولت دو
لبه اراه ائی هستند که بدون غیین یک راه کار صحیح با پر کردن ظرفیت آموزشی بدنه آموزش
کشور را فرو میریزند. نظام آموزشی بعنوان مهمترین عنصر کار تولید، ایستا قادر نیست
قشر جوان کشور را با فرهنگ سازندگی شنا کند. پاک کردن غبار فرهنگ پشت میز نشینی توسعه
نظام اداری از افکار اعتقادا نظام آموزشی ما شده تکرار کننده شیو های گذشته است. فعالیتهای
تولیدی خدماتی بعنوان مهمترین نیازهای جامعه روز به روز احترام اجتماعی خود را از دست
داده نقش آموزش در آنها بی رنگ کوچک میشود. کلیه این عوامل دست به دست هم میدهند که
الگوی فرهنگ توسعه سازندگی در این جامعه جوان
تبدیل به یک باور نشود فراگیر نخبه علاوه بر اینکه خود نوع دانش مورد علاقه اش را انتخاب
نمیکند، هیچ تحلیلی از ینده ندارد نظام نیز هیچ راهی را برای استفاده ناسب از توانائیهای
او به او پیشنهاد نمیکند.
ج) مشکلات اجتماعی
دامنه تحصیل علت پیروی از الگوهای غلط به یکی از بزرگترین
استرسهای اجتماعی تبدیل شده است. تلاش اجتماعی به عهد والدین گذاشده شده، جوانان با
کار بیگانه شد اند انگاری بجز تحصیل بی هدف هیچ وظیفه اجتماعی بر دوش ندارند. یکی از
بزرگترین نگرانیهای اعضای خانواده ها قبولی فرزندان در دانشگاه است، بخش زیادی از درآمد
خانواده هزینه تحصیلات فرزندان میشود ماحصل آن بیکاری اجتماعی متوقف شدن فعالیت اجتماعی
در بخش تولید خدمات است. د) مشکلات اقتصادی عدم تناسب محصول آموزش کشور با نیازهای
اجتماعی عدم تزریق عادلان این محصول در بخش خدمات تولید باعث خسارتهای کلام اقتصادی
در کشور است. جذب بیشترین دانش موختگان عالی کشور در نظام اداری بایگانی کردن نخبگان
کشور در فایل دولت نه تنها نظام اداری را کاملاً ناکارآمد کرده بلکه بیش از 50 درصد
هزینه جاری کشور را به خود اختصاص داده است. بدین معنا که آموزش ما در خدمت هزینه کردن
سر ایه کشور برای نخبگان ولی بدون انتظار از ارائه کار مفید از این قشر کارآمد است،
به لفظی دیگر این شیوه افراد مستعد کشور را در قالبی مسدود غیر کارا فرو برده است.
صنعت که موثرترین بخش دانش موختگان کشو را جذب کرده از جمعیتی کمتر از پنج درصد فارغ
التحصیلان آموزش عالی سود میبرد کشاورزی از استفاده بیش از دو درصد این دانش موختگان
محروم است. میلیاردها سرمایه گذاری برای نظام آموزشی کشور با جذب این تعداد فارغ التحصیل،
نظام آموزش عالی کشور را تبدیل به یک رمایه گذاری غیر اقتصادی بیهوده کرده است.
این خصوصیات نظام آموزشی کشور را از درک یک معماری جدید
برای بازسازی وروزآمد کردن یک نظام آموزشی دور کرده است. ایران با داشتن /18 میلیون
دانشآموز / میلیون جمعیت پشت کنکوری / میلیون نفر کودکی که هنوز به مدرس راه نیافت
اند با توجه به مشکلات فوق به عنوان یکی از جوانترین کشورهای نیا نیازمند آموزش است.
بدیهی است این آمار هیچ استدلالی را نیاز ندارد تا اهمیت آموزش در کشور را بیان کند.
علی رقم مشکلات فراوانی که برای فراهم آوردن تسهیلات آموزشی این جمعیت مدنظر است باید
توجه داشت برای کشوری که داعیه تربیت یک نسل جدید را دارد در یک برنامهریزی منطقی،
جوانی بودن چنین جامعه ائی میتواند یکی از ویژگیهای آن محسوب شود. هم نیاز است نظام
آموزشی ایران در بنای بنیادهای فلسفی فرهنگی نظام آموزش مدرن مهمترین قدم ها را بردارد
در رفع موانع دسترسی به آموزش عوامل لازم برای زمین های آموزش باز را فراهم نماید. بدین صورت آموزش به عنوان وسیل ای برای اجرای عدالت
اجتماعی، فرصتهای برابر را در کلیه سطوح فراهم کرده نظر اندیشمندان علوم تربیتی اعضای
آکادمیک آموزشی را از معلم محوری به ادگیری محوری تغییر دهد. نیاز است آموزش وپرورش
با ترتیب سمینارها وکنفرانسهای علمی متفاوت سعی کند رویکرد تلفیق تحقیق تدریس را در
روشهای آموزشی به چالش کشیده وگرایش ساختارگرایی آموزش را از سازماندهی فرایند یادگیری
از سوی معلم یا سازمان آموزشی به هدایت وساخت دهی به فرایند یادگیری تبدیل کند. در
این راستا گامهای موثری برای فاصله گرفتن از تفکرات پداگولوژیکی سنتی ضروری است تا
همه مسئولیت آموزشی از تعیین نیاز یادگیرنده تا محتوی روش انتقال از طرف معلم را به
تفکر جدید یعنی تشخیص وتعیین نیازها ومحتوای آموزش برای تامین نیازها وانتخاب روش زمان
ومکان یادگیری از سوی یادگیرنده تبدیل کند ودر کل کند تا رمز راززدائی از دانش فناوری
ورهائی وجامعه از توهم دست نایافتنی را با یک لذت حقیقی زندگی پیوند دهد. این تغییرات
بایستی با نیات خیر وعالمانه ائی صورت پذیرد که با نعطا پذیری خود هر لحظه از اندیشه
وتفکرات پدید های جدید تخصصی برای سعادت آموزش کشور بهره جوید. مسئولین آموزش وپرورش
کشور باید به این نتیجه برسند که در این راستا بایستی از قدرتهای فرضی خود گذشته امور
اساسی آموزش وپرورش را به دست نخبگان کشور بسپارند تا پس از بازنگری در نظام آموزشی
شاهد تحولات اساسی در آموزش کشور باشند واز این روز مرگی خلاصی یافته به نظارت وکنترل
سیاستهای توسعه یافته بپردازند.
مدرن شدن آموزش پرورش نخست باید از فعل وانفعالات عملی
آغاز شود تا به آموزش دانش ها مهارتهای جدید ویادگیری عمیق تر وسریعتر انجامد. در نوآوری
در نظام آموزش وپرورش ابتدا باید غایتها یا مقاصد عالی آموزش پرورش واهداف نظام آموزشی
تعیین شود.نخست ضروری است که مسئولان نظام آموزش وپرورش برای خلاصی نظام آموزشی کشور
با دل کندن از نظام دولتی مشارکت اندیشمندان ودانشمندان علوم انسانی، به ویژه علوم
تربیتی را فراهم کنند. فعالیت موفقیت آمیز برای یک آموزش پرورشی بزرگ با خانواده بیست
میلیون نفری که تقریباً آینده اساسی کشور را در دست دارد این است که زمین های اجرای
یک طرح نوین را از جهات گوناگونی برای اندیشمندان فراهم آورد. تاریخ آموزش پرورش معاصر
ایران، نشان میدهد که طرحهای نوسازی یا ازسازی آموزش، علت عدم مقدمات اجرائی آنها یا
به طور ناقص به اجراء در میآیند ویا پس از چندی به فراموشی سپرده میشوند. مهمترین گام
در این کار شناخت وضع موجود وکمبودها وکاستیهای آن در مقایسه با وضع مطلو دور از اوضاع
ناتوان دولتی در تحولات نظام آموزشی میباشد.
آموزش و پرورش دولتی، انحصار، وابسته به شیوه نوشتار و حذف نخبگان نشر کتاب
درسی به عنوان بزرگترین قلم چاپ ونشر نوشتار در کشور دارای اهمیت فراوانی است. اگر
نظام به ابعاد سودمند فرهنگی، تخصصی واقتصادی آن توجه کند میتواند تحول به سزایی در
فرهنگ اندیشمندان کشور دخالت آنها در نشر آموزشی ایجاد نماید. کشور ایران با بیست میلیون
دانشآموز جوانترین کشور دنیاست. نتایج اولیه سرشماری امسال نیز گواه آن است که هرم
سنی جمعیت ما همچنان تا ده ه بعد نیز جوان میمان . تحولات سریع علمی وآموزشی در دنیای
امروز واستفاده از جدید ترین روشهای تربیتی از ملزومات هدایت چنین جمعیت در حال آموزش
ودر شرف آموزش است. چنین قلم ورقم آماری شایستگی آن را دارد تا با بهره گیری از صدر
نشینیان ارزشمند، متفکر، عالم وهنرمند چراغ هدایت جامعه ینده کشور باشد وشایسته است
بر خوانی با چنین گستردگی، متفکر، عالم، هنرمند، متخصص بنشینند تا عموم مردم از این
عامل موثر بهره ببرند. هدایت این مهم به همراه طرح ها وبرنام های اصولی بایستی جدا
از بروکراسی دولتی ومحدودیت وانحرافهای آن تحت فعالیتی آزادانه واندیشمندانه صورت پذیرد
چرا که تغییرات هر روزه در علوم متدهای آکادمیک جدید روز آمد شدن آن نیازمند رقابت
اندیشمندانه وتنوع ارائه آن است. آینده اجرائی علمی کشوری که بیش از نیمی از جمعیت
آن در آموزش فعال وعلاقمند هستند در یک یا دوسازمان دولتی با مشکلات انبوه اجرائی علمی
امکان پذیر نیست. همگان میدانند که مشکلات سازمانهای دولتی برای جذب اندیشمندان ومتفکرین
وهنرمندان به دلیل عدم پرداخت حق الزحمه، عدم نیروی متخصص کنترل کننده وهدایت کننده،
گزینش افراد، بخشنام های مختلف اداری عدم پذیرش فراگیر آنها ... گنجایش یک طرح عمیق
وملی را ندارد وبسنده کردن نظامهای آموزشی کشور به وضعیت موجود شایسته یک چنین طرح
ملی نیست. لذا باید قبول کرد از طرفی تالیف کتاب درسی یکی از بزرگترین موضوعاتی است
که میتواند تحول اساسی در تحقیق پژوهش کشور ایجاد نماید لفین کشور را تحت عنوان موضوعی
مهم گرد آورند انگیز ای موثر برای به کارگیری مولفان شاخص کشور باشد، اصل تالیف در
کشور را تقویت کند در این سفارش بزرگ عمومی تحولی شدید در نشر آموزشی کشور همراه با
اندیشمندان متفکرین ایجاد نماید.
کتاب درسی کشور در پنج سال گذشته با میانگین ویست میلیون
تیراژ در هر سال آماری بیش از چهارصد درصد کتاب غیر درسی را داشته است. در وضعیت کنونی
نشر کتاب درسی، ناشر مطلق دولت است اکثریت کتابهای درسی را با نیروهای مستخدم خود تالیف
میکند. یکی از مسئولان این وزارتخانه در پاسخ به چرائی تمرکز در کتاب درسی میگوید
" آیا میتوان حراست از هر قسمت مرز کشوررا به فلان قسمت خصوصی واگذار کرد"!
آموزش پرورش نیاز به کتاب درسی را به مثابه یک قدرت نظامی امنیتی میداند مجری شایسته
تری از خود نمیشناسد. در این وضعیت در نظام آموزشی کتاب درسی حکم نان شب را پیدا میکند
متعاقب آن مردم نمیتوانند کتاب درسی را مانند کتابهای دیگر خود انتخاب کنند. تنوع نشر
دراین قلم قابل توجه اقتصادی فرهنگی علمی دور
از دسترس اندیشمن ان متفکران کشور در انحصار دو لت باقی مانده علت حذف رقابت بزرگترین
ضربات خود را بر پیکر بزرگ آموزش کشور وارد کرده روز به روز آن را محصورتر میکند. از
سال 1285 به همراه دولتی شدن آموزش، نخبگان کشور از دخالت در امر تالیف کتاب آموزشی
دست شست اند بطوری که امروزه کمتر متفکری را میتوان در کشور یافت که بدنبال تالیف کتب
آموزشی یا ارائه شیوه ائی در آموزش نوشتاری کشور باشد. نشر کتاب درسی با الگوهای مشابه
سه ده ه قبل فقط با تغییرات سیاسی مذهبی انجام میپذیرد. نشر کتاب درسی با کمتر از هزار
عنوان درسی از میانگین تیراژ دویست هزار جلد برای هر عنوان کتاب بر خوردار است. این
آمار در نشر کتاب غیر درسی در کشور به کمتر از دو هزار پانصد جلد کتاب برای هر عنوان
میرسد. البته باید به این نکته اشاره کنم که یکی از عوامل بالا بردن تیراژ غیر کتا
درسی در بازار نشر کتابهای کمک درسی است. این آمار نشان میدهد زندگی آن دسته اندیشمندان
متفکران نخبه کشور شایستگی آن را دارند که دانش خود را به تالیف در آورند با حق حقوق
یک هزارم کتاب درسی میگذرد. اگر آموزش پرورش آموزش تنها بعد نوشتار خود را بین اندیشمندان
کشور تقسیم کند به عن ان متولی کتاب درسی با توجه به مشکلاتی خود از همه بهتر به آن
واقف هستند سر فصلها حساسیتهای آموزش خود را به بهترین شکل تدوین نموده در اختیار ناشران
کشور قرار دهد تا آنها در یک رقابت همگانی با استفا از بهترین اندیشمندان، متفکران
هنرمندان دست به تالیف این کتب زده با چاپ فروش پر تیراژ آن جامعه نخبگان را در این
امر مهم مشارکت دهند اولین سود آن عاید آموزش پرورش مردمی خواهد شد که توانست اند نخبگان
کشور را با بزرگترین مسئله مربوط به دانش کشور درگیر کنند. در این صورت کتاب درسی ناموفق
از صحنه خارج شده نخبگان کشور در امر آموزش دخیل خواهند شد. اگر این اتفاق رخ دهد علاوه
بر صرفه جوئی میلیاردها تومان هزینه دولت هر سال ناشران با توجه به فروش قابل توجه،
مولفان روشهای برتر را برای رقابت می گزیند اجباراً کتابهای جنبی مانند کتابهای کمک
آموزشی را با عناوینی مختلف افزایش میدهند.
آموزش وپرورش دولتی وعدم توان استفاده از امکان فناوری
اطلاعات
استفاده از فناوری اطلاعاتی وارتباطی در آموزش وپرورش
پدیده جدیدی در جهان ومنطقه آسیا واقیانوسیه است. کشورهای معدودی میتوانند ادعا کنند
که توانست اند به خوبی از ابزار فنآوری اطلاعات در سیاستهای آموزشی خود استفاده کنند.
این موضوع در برنامه درسی مدارس، شیو های یاددهی یادگیری وبرنام های تربیت معلم باید
به صورت هماهنگ صورت پذیرد. این برنامه ها براین مبنا استوارند که نوآوری واستفاده
مناسب میتواند از یک طرف امکان یادگیری را برای همه از جمله کسانی که از این نعمت محروم
ماند اند فراهم آورد واز سوی دیگر کیفیت آن را بهبود بخشد. اولین نیاز آموزشی مبتنی
بر فناوری اطلاعات ایجاد یک نظام آموزشی مدرن که بتواند کلاسهای فیزیکی را در مخیله
آموزشی خود بگنجاند وبا کمک از پیشرفتهای فناوری اطلاعات درامر آموزش نابرابریهای آموزشی کیفیت آن را کاهش داده سی تمهای آموزشی را در دانش
مهارتهای یادگیرندگان خود ارتقاء بخشد. خلاقیت، تفکر نقاد چگونگی یادگیری را در محیطهای
پویا تشویق بهبود دهد. در مطالعات ارزشیابی، شاخص ها قادر باشد تا مواد، روشها، واسطه
ها، برنامه ها یا پروژه را سنجش ارزشیابی کند شاخصهای ابزارهای آموزشی را ارائه نماید.
چار چوبهای اداراکی فلسفه آموزش را در قالب اندازه ها داد های جمع آوری تحلیل کرده
تعیین کند که داد های مورد نیاز چگونه جمع آوری شده در چه فواصل زمانی به کار بسته
میشوند. برای شاخصهای خوب استفاده ابزاری از فناوری اطلاعات ابتدا باید بینش وسیاست
واضح روشن خود را از آنچه میخواهیم به آن دست یابیم مشخص کنیم وسپس اولین قدم ها را
در تهیه سیستماتیک شاخصهای ابزار فناوری اطلاعات بر داشته ودر شناسائی نتایج، اهداف،
خروجی ها وچهارچوبهاهای کلیدی حرکت دهیم. شاخصهای استفاده فناوری اطلاعات در آموزش
پرورش، پیشرفته میتواند از خدمات اطلاعرسانی وپژوهشهای آموزشی وسیستماتیک کردن شاخصهای
پشتیبانی، ورودی، بهره برداری یا خروجی شروع شود. شاخصهای پشتیبانی شامل سرعتهای آموزش
معلمان ومدیران، تخصیص بودجه، برنامه سالانه وتشویقی هائی برای این گونه موارد است.
شاخصهای ورودی بت رایانه دانشآموز تهیه محتوا واتصال به اینترنت وسرعت آن، نرمافزارهای
آموزشی مبتنی بر چند رسان ای تعداد کاربردهای مورد استفاده را در بر میگیرد. شاخصهای
بهره برداری موضوعات درسی ای که از چند رسانه ها استفاده میکنند، شامل درصد کلاسهائی
مبتنی بر وب یا آزمایشگاه رایانه میباشد که مهمترین بخش آموزش مبتنی بر تکنولوژی را
به خود اختصاص میدهد. همچنین درصد معلمانی که به انجمنها وگروه های گفتگو تحت وب میپیوندند
واستفاده فراگیران از رایانه ها واینترنت را شامل میشوند. شاخصهای خروجی تعداد علمان
دانشآموزانی هستند که دارای آدرس ایمیل، صفحات شخصی وگواهینامه آموزشی در زمینه فناوری
اطلاعات میباشند دور های مربوط را گذراند اند. نمون های که از تجربیات شاخص در کشورهای
گوناگون سازمانهای بین المللی فراهم آمده میتواند منبع اطلاعرسانی بسیار مفیدی در این
زمینه باشد. برای نمونه میتوان به الگوی ITE اشاره نمود این موسسه هدف شاخصهای خود را مقایسه پیشرفت دولتهای جدید به فضای
آموزشی جهانی بر میشمرد حیطه کار را به آموزش ابتدائی متوسطه محدود میکند. کشور کره
در مقطع آموزش عالی کشور اسلونی زمینه آموزش پیش دبستانی شاخصهای خوبی را ارائه داد
اند.انتخاب اولیه شاخص ها راهی برای سنجش هستند مشخص میکنند آموزش پرورش باید در پی
چه چیزی باشد. برخی از کشورها تلاش هایی در این جهت انجام داد اند از نظر عمق وسعت،
مشابه یکدیگر نیستند. این استانداردها بعضی از کشورها مانند استرالیا محدود به استانداردهای
فنی ملی استانداردهای پایه هستند در ایالت کوئینزلند این کشور معلمان برای یادگیری
شیو های فناوری آموزش داده میشوند، حال آنکه در امریکا استانداردهایی برای دانشآموزان،
ارتباط برنامه درسی فناوری استانداردهای پشتیبانی آموزشی، استانداردهایی برای دانشآموزان
ارزشیابی فناوری تهیه شده است. لذا بایستی مجدداً تکرار کنم تنها راه آموزش پرورش ما
برای خارج شدن از این وضعیت آمادگی بهینه برای استفاده از ابزار تکنولوژیک باید به
سمت یک نظام آموزشی جدید قدمهای اساسی بر دارد. آموزش پرورش ما گذار از آموزش سنتی به آموزش را برای همه
مراحل نظام آموزشی خود نیاز دارد چون این لازمه رسیدن به عصر فناوری اطلاعات است ارتباط
مستقیم با بکارگیری ابر رایانه ها دارد. آموزش پرورش ما متاسفانه در سال گذشته هزینه
کننده بزرگترین رقم بودجه دولت در زمینه توسعه فناوری اطلاعات بوده است. این وزارتخانه
با اخذ بیش از پانزده میلیارد تومان بیش از چهار برابر بودجه اختصاص داده شده به آموزش
عالی را در اختیار خود داشته متاسفانه به علت بی برنامگی در سیاستهای توزیع بودجه فناوری
کشور کل این بودجه را با آمادگی کمتر از پنج درصد، صرف خرید تجهیزات تکنولوژیک کرده
است. اگر ما این آمادگی را در یک طرح سه ساله برای آموزش پرورش متصور باشیم باید بیش
از نود وپنج درصد این بودجه را بر باد رفته بدانیم.
در خاتمه این بخش اشاره به این مهم ضروری است که آموزش
پرورش بایستی استفاده از ابزار فناوری اظلاعات را ابتدا با تولید محتوا مبتنی بر چند
رسانه ائی شروع کرده پس از دسترسی به تجارب آن این آموزش را متناسب با توزیع تجهیزات
خود مبتنی بر وب اجرا نماید. تجهیزات بدون محتوا با توجه به تفاوت فاحشی که در لاعات
مربوط به فناوری اطلاعات بین معلمان دانشآموزان وجود دارد، آموزش پرورش را به گورستان
رایانه ها تبدیل خواهد کرد.
نتیجه
عصر فناوری اطلاعات موقعیتی را فراهم ساخته است که با
ابزار آن انبوهی از فراگیران برای کسب آموزشها به تکنولوژی روی میآورند. این امکانات
بطور جدی دنیای جدید را بسوی یک خودآموزی سوق داده است. نسل جوان فعال در این پدیده
دارای چنان سرعتی در دریافت استفاده از این ابزار است که آرام آرام به یک جامعه متخصص
تبدیل میشود با این پیشی گیری خود تاثیر عمده ائی بر آموزش آینده خواهد گذاشت. ین نسل
با ورودی پر قدرت در این تحولات مدرن خود به خود تحولات آینده را تغییر خواهد داد وسبک
وسیاق سنتی او را راضی نخواهد کرد. این نسل در کلاس معلم گذشته نخواهد گنجید از شیو
های انفرادی اطاعتهای محض بر خواهد تافت. آموزش در دنیای متهورانه استانداردهای سختگیرانه
او دوامی نخواهد داشت. لذا بایستی قبول کرد راهبردهای مناسب برای مدیریت آموزش پرورش
کشور دگرگونی در سیاست ها است. اتوپ ترز معتقد است به دنیال پیدایش عصر صنعت پسا صنعت
پسا نوگرا در کلیه شئونات زندگی تفکر انسان تغییرات عمیقی ایجاد خواهد رد. آمار ارتباطات
اینترنتی نشان میدهد. بعد از ایمیل دومین فضای این پدیده جدید به آموزش اختصاص دارد.
عدم استفاده از این پدیده غیر ممکن است عدم استفاده از محصول تفکرات تلاشهای پژوهشی
در هر امری ممکن باشد در آموزش که رابطه مستقیم با تحقیق پژوهش دارد غی ممکن است. بی
توجهی به این رویداد معنای عقب افتادگی توجه به آن به معنای پیشرفت است. در نظام آموزشی
بزرگی به اندازه کشور ما را راهی بجز خلاصی از عادات فنون گذشته نیست این راه میسر
نمیباشد مگر با درگیر کردن اندیشمندان متفکران کشور دور از یک فضای بروتراتیک انحصار
گرای اداری استفاده از فرآیند انتقال دانش مهارتها به همه دست اندرکاران آموزش کشور.
منابع
* وزارت آموزش پرورش. آمارآموزش پرورش – دفتر فنآوری
اطلاعات. فارغ التحصیلان دوره روزانه.
فارغ التحصیلان دوره نظام قدیم بهار 1381 44
* سایت زارت علوم، تحقیقات فناوری. آمار فعالیتها، زمان
ملاحظه زمستان 1382
* سایت موسسه پژوهش برنامهریزی آموزش عالی. آمار فعالیت
ها، زمان ملاحظه زمستان 1382
* سایت دانشگاه زاد اسلامی، مرکز اطلاعات، آمار کامپیوتر.
زمان ملاحظه زمستان 1382
* فصلنامه نوآوریهای آموزش موسسه پژوهشی سازمان، شماره
پاییز 81 11 .
* شورای اطلاعرسانی 30 خرداد 1381 نوع نسبت حجم استفاده
از سرویسهای مختلف اینترنت.
? Bowen| W.G.| & Bok| D.|
1998| The Shop of the Rive: Long-term
Consequences of Considering Race in
College and University Adminission.
Nj: Princeton University Press.
? Good ridge Elisabeth| May
13| 2002| E-Learning Struggles To Make The
Grade
http://www.informationweek.com/story/IWK2002509S0011
? McCann| Benjamin
(2001)| VIRTUAL CAMPUS: Underlying Technologies
and Model Development| university of
Wollongong| May
? Inter Wise| Inc. and Morgan
Keegan| /12/2002| Taking the First Steps A
Checklist to Choose a e-Learning Live|
http://www.digitalpipe.com/pdf/dp/white_papers/e_learning/interwise.pdf
? Tischelle George| Marianne
Kolbasuk McGee| March 10| 2003|
E-learning
helps companies capture the knowledge of
retiring employees and gain
competitive edge| www.informaionweek.com
? Universitas
21| (2002) “Introduction”|
http://www.universitas.edu.au/
? Yair Levy| (2002) AN OVERVIEW OF NEXT-GENERATION INTERNET
BASED DISTANCE LEARNING SYSTEMS| Florida
International
University| College of Business
Administration.